Tyle pytań, a odpowiedzi ..... poniżej.
Każdy może uprawiać facelię na nasiona Facelia jest rośliną jednoroczną, miododajną, a w płodozmianie spełnia rolę fitosanitarna i strukturotwórczą. Posiada krótki okres wegetacji wynoszący od 90 do 110 dni, co pozwala na szybką rotację zmianowania. Po wschodach rośnie wolno, lecz w trakcie wiosenno-letniego rozwoju osiąga dużą dynamikę wzrostu, co skutecznie ogranicza kiełkowanie i rozwój chwastów. Łan facelii dorasta do wysokości 80-90 cm i dzięki bujnej fazie krzewienia zwykle nie wylega. Facelia nie ma dużych wymagań klimatyczno-glebowych, a w produkcji nasiennej dobrze plonuje nawet na glebach lżejszych (IV klasa). Pod uprawę towarową należy unikać stanowisk wykazujących skłonności do tworzenia zastoisk wodnych i zaskorupiania wierzchniej warstwy, co zagraża wschodom roślin. Gatunek ten do prawidłowego rozwoju potrzebuje gleb o odczynie zbliżonym do zasadowego, a minimalne pH powinno wynosić 5,6. Istotnym warunkiem sukcesu uprawy facelli (zwłaszcza na nasiona) jest staranne odchwaszczenie stanowiska już wprzedplonie. Wynika to z ograniczonych możliwości walki z chwastami, które stanowią dla gatunku szczególne zagrożenia w fazie od wchodów do zwarcia międzyrzędzi. Facelię na nasiona zwykle uprawia się po zbożach. W tych gatunkach można stosunkowo łatwo eliminować chwasty pod koniec wegetacji (herbicydy totalne) i ograniczyć ich powtórny wysiew. Planując uprawę facelii, należy unikać w przedplonach (zboża) sulfonylomoczników. Dobrym przedplonem w uprawie facelii na nasiona są okopowe na oborniku, natomiast gorszym kukurydza. Facelia jest z kolei cennym przedplonem dla wszystkich roślin uprawnych. Przedsiewna uprawa gleby powinna być niegłęboka, ze względu na płytki wysiew nasion. Wstępne przygotowanie pola można wykonać prostym agregatem uprawowym (brona ciężka lub kultywator + wał strunowy). Następnie wysiewa się pozostałe nawozy mineralne, i części dawki azotu. Powtórny przejazd agregatem uprawowym wymiesza składniki z glebą i należycie doprawi rolę do siewu. Pole powinno być w tym momencie wyrównane i pozbawione większych grud. Bryły przesuszają warstwę siewną i znacznie osłabiają wschody. Zniwelować rolę przed siewem można też przy pomocy wału gładkiego i brony lekkiej, a nawozy fosforowe i potasowe zastosować jesienią w ilości 300 kg/ha superfosfatu pojedyńczego (57 kg/ha P2O5) i 200 kg/ha soli potasowej (100 kg/ha K2O). W uprawie facelii na nasiona azot wysiewa się w ilości do 80 kg/ha, aby nie przedłużać wegetacji roślin. Połowę dawki stosuje się podczas uprawy przedsiewnej, a drugą część dwa tygodnie po wschodach, tj. gdy roślina osiągnie wysokość około 10 cm. Przy niedoborze azotu rośliny słabo rosną, szybciej kwitną i drewnieją, co sprzyja obłamywaniu w trakcie omłotu. Ze względu na brak odglebowych i nasiennych infekcji grzybowych oraz nieobecność szkodników w fazie wschodów, nasiona facelii nie wymagają zaprawiania przed siewem. Natomiast ewentualne wystąpienie zgorzeli siewek można ograniczyć poprzez staranną uprawę gleby i siew w częściowo ogrzane podłoże. Siew facelii wykonuje się siewnikiem zbożowym, a norma wysiewu zależy od wartości stanowiska. Na glebach zasobniejszych wystarczająca ilość nasion to 8 - 10 kg/ha a na słabszych potrzeba 10 – 15 kg/ha. Rozstaw rzędów siewnika powinien wynosić 20 – 25 cm, lecz można facelię siać w rozstawie 11 cm, tak jak zboża. Wówczas mniejsza szerokość międzyrzędzi szybciej ograniczy chwastom dostęp do światła i przestrzeni. W uprawie na nasiona optymalny termin siewu facelii to trzecia dekada marca i pierwsza dekada kwietnia. Siew na przełomie maja i czerwca daje także możliwość zebrania nasion, ale wydajność jest wtedy niższa o około 50 %. Głębokość siewu nasion wynosi 1 - 2 cm i należy dopilnować ich równomiernego przysypania glebą, co łatwiej osiągnąć na polach równo uprawionych. Jeżeli po siewie stwierdzi się, że nasiona nie są dobrze przykryte ziemią, należy zastosować lekkie bronowanie. Zabieg ten jest konieczny ze względu na braki wschodów w miejscach, gdzie nasiona są bezpośrednio narażone na działanie promieni słonecznych (facelia nie kiełkuje w obecności światła). Warto też pamiętać, że nasiona facelii są drobne, czepliwe i nie należy ich jednorazowo sypać zbyt dużo do komory siewnika. W trakcie jazdy po polu ubijają się w skrzyni, co powoduje blokowanie wylotu i nie równomierny wysiew. Nasiona kiełkują już w temperaturze 2 – 3 OC, natomiast optymalny zakres temperatur dla dalszego wzrostu wynosi od 8 do 15 *C . Facelia wschodzi po około 8 dniach, a początkowy wzrost siewek jest dość powolny, stąd wymóg plantacji wolnej od chwastów. Sukcesem równomiernych i szybkich wschodów jest staranne doprawienie gleby przed siewem. Młode rośliny są dość odporne na wiosenne przymrozki i wytrzymują spadki temperatur do -6 *C. W okresie wegetacji na plantacji nie mamy zbyt wiele pracy. Nie wykonuje się żadnych zabiegów agrotechnicznych czy zwalczania szkodników. Po siewie wskazane jest zastosowanie herbicydów. Jednak zalecane środki pochodzą raczej z nieoficjalnych doświadczeń i praktyki rolniczej, a nie z zasobów profesjonalnego wykazu IOR. Dla facelii brak jest w zaleceniach zalegalizowanych preparatów do zwalczania chwastów. Dlatego ich stosowanie jest oficjalnie zabronione, a za skutki użycia (również konsekwencje prawne) biorą odpowiedzialność rolnicy. Bezpośrednio po wysiewie facelii do zwalczania chwastów rolnicy stosują zwykle jeden z preparatów: Afalon 50 WP w dawce 1,2 kg/ha, Goltix 70 WG w ilości 4 5 kg/ha (lub po wschodach w fazie 4 liści facelii), Dicuran 80 WP – 1,5 kg/ha. Do zwalczania chwastów prosowatych i ostrożnia polnego (podobny do ostu) używają powschodowo Fusilade Forte 150 EC – 1 l/ha i Lontrel 300 SL – 0,3 l/ha. W korzystnych warunkach wegetacji i dostatecznej wilgoci po zastosowaniu drugiej dawki azotu zaczyna się intensywny wzrost roślin (facelia "rośnie w oczach"). W maju facelia tworzy pąki kwiatowe i rozpoczyna kwitnienie. Faza ta jest długa, co wynika z kolejnego rozwoju (od dołu ku górze) poszczególnych zawiązek kwiatowych (skrętek) i może trwać do 8 tygodni. Jest to cecha bardzo korzystna dla pszczelarzy, lecz mniej pożądana (wada) przy uprawie na nasiona. Na tydzień przed planowanym terminem zbioru należy plantacje opryskać preparatem Reglone 200 SL w ilości 5 l/ha. Zabieg ten przerywa dalszą wegetację roślin, powodując ich zasychanie. Ponadto znacznie ułatwia zbiór i umożliwia pozyskanie dobrej jakości nasion z centralnej części kwiatostanu. Dla skrócenia okresu wegetacji należy unikać stosowania środków opartych na glifosacie (Roundup i generyki). Użyte w terminie około 3 tygodni przed zbiorem mogą obniżać plon i osłabiają zdolności wschodów nasion. W tych uprawach jest to parametr, który obniża wartość towaru lub eleminuje go z rynku. Ponadto Reglone działa krócej i szybciej, co w tym gatunku (duża wilgotność zielonej masy) jest bardzo istotne dla sprawności zbioru kombajnowego. Facelię zbieramy z pola po około 100 dniach wegetacji, tj. w drugiej połowie lipca (zależnie od terminu siewu). Dochować też należy terminu 7 dni od zabiegu desykacji roślin. Jednak zanim przystąpi się do żniw, należy zwrócić szczególną uwagę na właściwe dobranie parametrów pracy kombajnu. Młocarnię (Bizon Z 056) trzeba nastawić na najniższą prędkość, tj. 600 obrotów/min, a podmuch wentylatora (minimalny, drobne nasiona) wymaga położenia w przedziale 250 – 380 obrotów/min, pozycja "0". szczelina młocarni i klepiska powinna być średnia. Ustawienie sita dolnego polega na domknięciu całkowitym i opuszczeniu regulacji o jeden ząbek, natomiast sito górne należy otworzyć na 1/3. Omłot plantacji nasiennej dobrze jest przeprowadzić w porze porannej lub w godzinach popołudniowych. Wówczas mamy mniej start powstałych z osypywania nasion i obłamywania się torebek. Zebrane nasiona należy oczyścić z zanieczyszczeń i chwastów. Usunięcie nasion chwastów jest szczególnie istotne, bowiem ich obecność dyskwalifikuje partię jako nasiona siewne. Jeżeli warunki pogodowe podczas zbioru są niekorzystne, konieczne jest dosuszenie nasion do wilgotności 12 - 14 %, pozwalającej na dłuższe ich składowanie. Plon nasion wynosi średnio 400 – 700 kg/ha, ale podczas optymalnych warunków atmosferycznych w okresie lata można uzyskać nawet 1000 kg/ha. Sprzedając nasiona facelii w mniejszych partiach, można uzyskać po 12 - 15 zł/kg. W punktach zbytu hurtowo są skupowane w cenie poniżej 10 zł/kg. Obecnie do uprawy zalecane są odmiany facelii błękitnej: Angelia, Lisette, Natra, Stala, Vetrovska. W obrocie rynkowym występuje jeszcze odmiana Mira.
autor: Jacek Walendowski, "Top Agrar Polska" 1/2008
_________________ Wszystkie rozumy są dobre, ale swój jest najlepszy. Jak zrobię, tak będę miał.
|