FORUM PSZCZELARSKIE "AMBROZJA" WITA MIŁOŚNIKÓW

Miód Pasieka Ule Matki - Pszczelarstwo to Nasza pasja.
baner czasopisma Pasieka Portal Pszczelarski
Dzisiaj jest 28 marca 2024, 09:33 - czw

Strefa czasowa UTC+1godz. [letni]




Forum zablokowane Ten temat jest zamknięty. Nie można w nim pisać ani edytować postów.  [ Posty: 1 ] 
Autor Wiadomość
 Tytuł: Klon jawor
Post: 31 stycznia 2009, 18:24 - sob 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 08 maja 2008, 18:48 - czw
Posty: 926
Lokalizacja: Kraków/Łękawica
Klon jawor
(Acer pseudoplatanus)
ang. Sycamore, Sycamore Maple

awor to nasz największy rodzimy klon i w ogóle jeden z największych przedstawicieli swojego rodzaju. Jest to wysokie i okazałe drzewo liściaste o grubym i prostym, podzielonym na konary pniu oraz szerokiej, wysoko wysklepionej koronie. Podobnie jak zdecydowana większość klonów posiada duże, dłoniasto klapowane liście, a jego owoce mają postać podwójnych skrzydlaków. Cechą wyróżniającą jawora na tle innych klonów jest jego charakterystyczna kora - tafelkowato spękana na odpadające poletka przypomina ona nieco korę platana. Znalazło to nawet odbicie w łacińskiej nazwie gatunkowej jawora - pseudoplatanus ("fałszywy platan").
█ Ciekawostką jest wzajemny układ nazw łacińskich klona jawora i platana klonolistnego. Otóż klon jawor to, jak wyżej wspomniano, Acer pseudoplatanus czyli "fałszywy platan", z kolei platan klonolistny to Platanus x acerifolia czyli "platan o liściach klona", a więc można inaczej powiedzieć "fałszywy klon". Mamy tu zatem do czynienia z "klonem - fałszywym platanem" i "platanem - fałszywym klonem" :).

Jawor stanowi jeden z ważnych składników tworzących górskie lasy w Polsce (zwłaszcza te wilgotne i cieniste), jest też dość często sadzony z powodu cennego drewna.
♠ Występowanie

Zasięg. Europa (z wyjątkiem Skandynawii i Anglii), Kaukaz, Azja Mniejsza. W Polsce przebiega północna granica występowania jawora; jest on pospolity na południu i zachodzie kraju, głównie w górach i na pogórzu, na pozostałym obszarze naturalnie nie występuje (choć jest często sadzony). Uprawiany (w tym również naturalizowany) w wielu rejonach poza naturalnym zasiegiem, w tym w Anglii, Skandynawii, a od XVII w. także w Ameryce Północnej.
Biotop. Występuje najczęściej jako domieszka w wilgotnych i cienistych górskich lasach liściastych oraz mieszanych, na brzegach górskich potoków, w zadrzewieniach śródpolnych itp. Po buku i jodle stanowi 3. najważniejszy składnik lasów regla dolnego w Sudetach i Karpatach. Na nizinach bardzo rzadki (z wyj. sztucznych nasadzeń).

Preferencje. Tereny o chłodnym i wiglotnym klimacie, gleby zasobne, średnie do głębokich (w tym także kamieniste), w młodości dobrze znosi półcień, jako dorosłe drzewo jest światłolubny, odporny na szkodniki i zanieczyszczenia środowiska.
Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo stosunkowo długowieczne, dość szybko rosnące. Osiąga wiek 250-350(500) lat. Tempo wzrostu 50-100cm/rok.
█ Wzrost jawora jest szybki mniej więcej do 20. roku życia, potem stopniowo słabnie. W wieku około 100 lat wzrost na wysokość praktycznie ustaje.
█ Wg Pacyniaka najstarszy w Polsce jawor rośnie we wsi Wysoka, gmina Leśnica, woj. opolskie i liczy ponad 330 lat.
♠ Zastosowanie

Ważne drzewo leśne (występujące zarówno naturalnie jak i w uprawach leśnych), często też sadzone na terenach zurbanizowanych jako użytkowo-ozdobne.
♠ Pokrój

Pokrój. Jawor jest największym polskim klonem i równocześnie jednym z największych w ramach całego rodzaju. Jest to wysokie i okazałe drzewo liściaste o prostym, grubym pniu i szerokiej, wysoko wysklepionej koronie.

Rozmiary. Wysokość 25-30(35)m. Średnica pnia 1-1.5(2)m.
█ Najgrubszy w Polsce klon jawor rośnie na terenie dawnego parku w pobliżu miejscowości Stare Osieczno, gm. Krzyż, woj. wielkopolskie. Obwód pnia tego drzewa wynosi 6.21-6.40m (średnica 1.98-2.04m), a wysokość - 25m. Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na stronie Las Rysia eRysia.

Szczegóły pokroju. Pień gruby, prosty i regularny, u drzew rosnących w zwartych drzewostanach oczyszczony z gałęzi do poziomu kilkunastu metrów, u rosnących w odosobnieniu - przeważnie nisko rozgałęziony. Korona szeroka, odwrotnie jajowata lub kulista, wysoko kopulasto wysklepiona, dość gęsto ugałęziona. Konary grube i mocne, stosunkowo proste i zwykle dość stromo wznoszące się ku górze.

♠ Pędy i pąki

Młode pędy walcowate i grube, tegoroczne żywo ciemnozielone, nagie, starsze czerwonawobrązowe, chropowate, z licznymi drobnymi, brodawkowatymi przetchlinkami. Pąki jajowate, na końcu lekko zaostrzone, długości do 1cm, posiadają zielone (także w zimie), brązowawo obrzeżone, delikatnie zaostrzone łuski. Pąki boczne znacznie mniejsze od wierzchołkowych, luźno przylegające od pędu.

♠ Liście

Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka w ogólnym zarysie okrągława, dłoniasto klapowana, duża: długości 10-20cm i mniej więcej takiej samej szerokości, ciemnozielona (pod spodem szarozielona), matowa, delikatnie owłosiona tylko w kątach nerwów na spodzie. Klapy w liczbie 5, jajowate, na końcu zaostrzone, oddzielone od siebie średnio głębokimi, ostrymi, klinowatymi wcięciami, na brzegu grubo i nieregularnie ząbkowane lub piłkowane. Ząbki dużo płytsze i łagodniejsze niż u klona zwyczajnego (nie są wyciągnięte). Unerwienie bardzo wyraźnie widoczne, od spodu nerwy żółte, odstające. Ustawienie: naprzeciwległe na bardzo długich ogonkach. Ogonki rynienkowate, długości 10-15(20!)cm, jasnozielone do (ciemno)czerwonych, nie wydzielają mlecznego soku (różnica w stosunku do klona zwyczajnego). Okres występowania: V-X. Liście rozwijają się dopiero na początku maja, znacznie później niż u innych popularnych klonów (np. jesionolistnego, srebrzystego i zwyczajnego). Jesienne przebarwienie wczesne, niezbyt efektowne, początkowo na kolor żółtawy, następnie na brązowo.
█ U dużej liczby osobników jawora w Krakowie zauważyłem przebarwianie się liści już na przełomie sierpnia i września, a więc najwcześniej ze wszystkich drzew!

♠ Kwiaty

Obupłciowe (rzadziej rozdzielnopłciowe, wówczas rozmieszczone jednopiennie), owadopylne i bardzo nektarodajne, zebrane po 20-50 sztuk w zwisające, podłużne wiechy o długości 5-15cm i grubości 2-5cm. Pojedyncze kwiaty drobne (do 1cm średnicy), żółtozielone, posiadają podwójny, 5-krotny okwiat. Okres kwitnienia: V (zaraz po rozwinięciu się liści - różnica w stosunku do klona zwyczajnego).
█ Jawor rosnący na otwartej przestrzeni zaczyna kwitnąć w wieku 25-30 lat, w zwartym drzewostanie - około 40. roku życia.

♠ Owoce i nasiona

Podwójne skrzydlaki z bardzo wypukłymi, prawie kulistymi orzeszkami (różnica w stosunku do klona zwyczajnego!) i skrzydełkami długości 3-5cm, ustawionymi pod kątem 60-90°. Rozpadają się po dojrzeniu. Okres dojrzewania owoców: IX-X.
█ Budowa skrzydlaków powoduje, że spadając kręcą się one wokół własnej osi i w ten sposób spowalniają opadanie.
█ Lata obfitego owocowania jawora przypadają co 2. rok. Zdolność kiełkowania nasion jest wysoka - ok. 85%.

Owoce klona jawora to podwójne skrzydlaki
z kulistym orzeszkiem i skrzydełkami ustawionymi
pod kątem lekko ostrym do prostego.

→→
Potrójny skrzydlak zdarza się tak rzadko,
że może być uważany za odpowiednik
czterolistnej koniczyny ;-)
♠ Drewno

Bardzo jasne i "czyste", żółtawobiałe do niemal białego (żółknące pod wpływem światła), atłasowo połyskujące, beztwardzielowe, o wyraźnych słojach i widocznych gołym okiem naczyniach, stare pnie mogą posiadać ciemne pręgowanie. Parametry techniczne: drewno zwarte i dość ciężkie (0.6-0.7 kg/dm3), twarde a równocześnie bardzo elastyczne, średnio trwałe (bardziej niż u klona zwyczajnego), trudno łupliwe, skłonne do paczenia i pęknięć, średnio kurczliwe, suche wrażliwe na zmiany temperatury i wilgotności ("mocno pracuje"), poza tym łatwe w obróbce, dobrze się gnie, poleruje i barwi, źle natomiast klei, jest łatwo zapalne. Drewno jawora jest cenione w meblarstwie i tokarstwie, używane m.in. do produkcji mebli, oklein, wyrobów galanteryjnych i instrumentów muzycznych.


Obrazek

Obrazek

Obrazek

Obrazek

Obrazek


Na górę
 Wyświetl profil  
 
Wyświetl posty nie starsze niż:  Sortuj wg  
Forum zablokowane Ten temat jest zamknięty. Nie można w nim pisać ani edytować postów.  [ Posty: 1 ] 

Strefa czasowa UTC+1godz. [letni]


Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 2 gości


Nie możesz tworzyć nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz dodawać załączników

Przejdź do:  
Technologię dostarcza phpBB® Forum Software © phpBB Group

   baner na stron                



Chcesz zareklamować swoją stronę na naszej skontaktuj sie z Administratorem


"Wszystkie prawa zastrzeżone"©. Zakaz powielania i rozpowszechniania treści oraz zdjęć z forum bez zgody autora i Administracji