Klon polny
(Acer campestre)
ang. Field Maple
Inna nazwa: paklon
Rzadko przekraczający 10m wysokości klon polny jest naszym najmniejszym rodzimym klonem. Drzewo to posiada krótki, przeważnie krzywy pień i okrągławą, gęsto ugałęzioną koronę. Poza niewielkimi rozmiarami spośród innych klonów wyróżnia się przede wszystkim stosunkowo małymi, łagodnie klapowanymi liśćmi oraz niemal poziomo ułożonymi skrzydełkami skrzydlaków. Jak sama nazwa wskazuje, klon polny jest głównie drzewem polnym, w mniejszym stopniu leśnym. Występuje on w Polsce zdecydowanie rzadziej niż pozostałe rodzime klony.
♠ Występowanie
Zasięg. Prawie cała Europa z wyj. Skandynawii (w odróżnieniu od jawora i klona zwyczajnego występuje także na wyspach brytyjskich), Kaukaz, Azja Mniejsza. Gatunek naturalizowany w USA. Biotop. W Polsce występuje na nizinach i w niższych położeniach górskich (do ok. 700 m.n.p.m.), przeważnie w zaroślach śródpolnych, na nasłonecznionych zboczach oraz w lasach mieszanych z dużą ilością krzewów (często na ich skrajach), głównie grądach dębowo-grabowych, rzadziej w łęgach wiązowo-jesionowych.
Preferencje. Gatunek ogólnie mało wymagający, lubiący gleby świeże i przepuszczale, lekko zasadowe, ciepłolubny, preferujący półcień, ale całkiem dobrze radzący sobie także na stanowiskach zarówno słonecznych jak i zacienionych, odporny na suszę, zanieczyszczenia powietrza, choroby i szkodniki.
Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo krótkowieczne, dość wolno rosnące. Osiąga wiek 80-120(150) lat.
█ Klon polny rośnie najwolniej ze wszystkich klonów.
♠ Zastosowanie
Sadzony czasami dla pozyskania cennego w stolarstwie drewna. Ze względu na wolny wzrost i tworzenie zwartych koron dobrze sprawdza się w obsadzaniu wąskich ulic, budowie żywopłotów oraz jako drzewo parkowe.
♠ Pokrój / Korzenie / Kora / Pędy i pąki
Pokrój. Małe drzewo liściaste o krótkim, krzywym pniu i okrągławej, gęsto ugałęzionej koronie. W niesprzyjających warunkach może też wyrastać jako duży krzew.
Rozmiary. Wysokość 8-12(15)m. Średnica pnia 0.3-0.6(0.
m.
█ Wysokość 15m klon polny osiąga bardzo rzadko, najczęściej rosnąc w zwartych drzewostanach łęgowych i na wyjątkowo żyznych glebach. Na Kaukazie spotyka się jeszcze wyższe osobniki, dochodzące nawet do 25m.
█ Najgrubszy w Polsce klon polny rośnie w pobliżu miejscowości Ligota Strupińska, gm. Wińsko, nadl. Wołów, niedaleko Wrocławia. Obwód jego pnia wynosi 3.07-3.20m (średnica 0.98-1.02m), a wysokość - 23m. Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na stronie Las Rysia eRysia.
Szczegóły pokroju. Pień średniej grubości, stosunkowo krótki, często wygięty. Korona rozłożysta, okrągława, gęsto ugałęziona.
System korzeniowy płytki i rozległy.
Kora szarobrunatna, podłużnie siatkowato spękana (nieco głębiej niż u klona zwyczajnego), często skorkowaciała.
Młode pędy proste i cienkie, okrągłe w przekroju, początkowo żółtawobrązowe, posiadają duży, sześcioboczny rdzeń. Na gałązkach często występują listewki korkowe. Pąki jajowate, małe, czerwonobrązowe (zimą ciemnobrunatne), często z poprzecznym czarnym paskiem przechodzącym przez środek łusek, wełniście owłosione. Pąki boczne mniejsze od wierzchołkowych, luźno przylegające do pędu i płaskie od jego strony.
♠ Liście
Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka o zmiennej formie, przeważnie w ogólnym zarysie okrągława, dłoniasto 3-5 klapowa, stosunkowo mała, szersza niż dłuższa: dł. 5-8cm i szer. do 5-10cm, matowo ciemnozielona (od spodu szarozielona), nieco skórzasta, owłosiona tylko w kątach nerwów na spodzie. Klapy jajowate, dość płytkie, całobrzegie lub łagodnie, falisto obrzeżone. Ustawienie: naprzeciwległe na 2-7cm ogonkach. Ogonki wydzielają mleczny sok (ważna cecha rozpoznawcza!). Okres występowania: (IV)IV/V-X. Liście rozwijają się pod koniec kwietnia, wraz z kwiatami lub nieco przed nimi. Jesienią przebarwiają się na żółto, rzadziej na czerwono.
♠ Kwiaty
Obupłciowe (rzadziej rozdzielnopłciowe, wówczas rozmieszczone jednopiennie), owadopylne i miododajne, zebrane po około 10 sztuk we wzniesione, owłosione podbaldachy długości 4-6cm. Pojedyncze kwiaty zielonkawożółte, posiadają podwójny, 5-krotny okwiat oraz osadzone na okrągłym dysku miodnikowym 8 pręcików i 1 słupek. Płatki korony identyczne z działkami kielicha, wąskie (lancetowate), na brzegach wyraźnie, biało owłosione. Okres kwitnienia: (IV)IV/V-V (równocześnie z rozwojem liści lub zaraz po nich). Kwiaty zakwijają zwykle pod koniec kwietnia.
♠ Owoce i nasiona
Podwójne skrzydlaki z płaskawymi orzeszkami i skrzydełkami długości 3-4cm, ustawionymi pod kątem niemal 180°, często rozpadają się po dojrzeniu. Okres dojrzewania owoców: IX(-X).
♠ Drewno
Białawe, bardzo twarde, posiadające piękny wzór słojów, nieco mniej trwałe od drewna klona zwyczajnego, cenione w przemyśle stolarskim (m.in. forniry) i tokarskim, ale ze względu na małe rozmiary drzewa i wolny wzrost bez większego przemysłowego znaczenia.
