Berberys zwyczajny
Berberysowate
Berberis vulgaris
Berberidaceae
Występowanie
Zarośla, brzegi lasów, czasem jako żywopłot lub w ogródkach jako krzew ozdobny.
Wygląd zewnętrzny
Krzew wyrasta od 1,5-2,5 m. Liście drobne w okółkach, jajowate, brzegiem ostro piłkowane. Kwiaty żółte, pachnące, zebrane w grona, 4,5 cm długości. Owoce czerwone jak jagody jadalne, liczne, w kształcie wałeczka 8 mm długości, a 5 mm szerokości.
Surowiec
Owoce, a czasem także kora z korzeni i grubszych gałęzi.
Główne związki, ich właściwości i zastosowanie
Owoce berberysu zawierają cukry, garbniki, karotenoidy, kwasy organiczne i bardzo duża witaminy C. Są bardzo kwaśne i nazywane też polską. cytryną. Z owoców tego surowca wyrabia się dżemy, galaretki, wina i nalewki, a także przetwory z gruszkami i jabłkami,
Kora, z korzeni i grubszych gałęzi berberysu zawiera różne alkaloidy, głównie berberynę, mającą tendencję do kumulowania się w sercu, trzustce oraz wątrobie i dlatego używają tego surowca przy wzdęciach, braku apetytu, słabym wydzielaniu się żółci i moczu. Napar: 0,5 łyżeczki kory tego surowca zalać szklanką wrzątku i odstawić do naciągnięcia i ostudzenia, przecedzić i pić po 2 łyżki kilka razy dziennie.
Stwierdzono także, że właśnie berberyna - kora berberysu - działa antynowotworowo, bowiem nowotwory potrzebują do rozwoju zwiększonej ilości enzymów, a berberyna właśnie hamuje częściowo ich rozwój i pośrednio przeciwdziała nowotworom.
Krzewy berberysu stanowiły dawniej materiał do nasadzeń na żywopłoty, ale tylko do czasu, gdy wykryto, że na spodzie liści berberysu znajdują się rudawe plamki, które są żywicielami rdzy zbożowej. Wytępiono go u nas prawie zupełnie - dziś wraca się znów do tego, aby w ogrodach i działkach żywopłoty zagęszczano tym właśnie krzewem. Oczywiście tam, gdzie nie zagraża trawom zbożowym. Nie zezwala się również zdzierać kory z tego krzewu.
