FORUM PSZCZELARSKIE "AMBROZJA" WITA MIŁOŚNIKÓW

Miód Pasieka Ule Matki - Pszczelarstwo to Nasza pasja.
baner czasopisma Pasieka Portal Pszczelarski
Dzisiaj jest 29 marca 2024, 14:24 - pt

Strefa czasowa UTC+1godz. [letni]




Nowy temat Odpowiedz w temacie  [ Posty: 17 ] 
Autor Wiadomość
Post: 31 maja 2010, 21:08 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
KRAJOWY PROGRAM OCHRONY ZASOBÓW GENETYCZNYCH RASY SRODKOWO-EUROPEJSKIEJ LINII ASTA

1. Historia rasy
Rasa pszczół środkowoeuropejskich Apis mellifera mellifera L. występowała na terenie całej Polski. Pierwotną formą chowu pszczół było bartnictwo związane ściśle z puszczami, które pokrywały obszar niemal całego kraju. Pszczoły wówczas podlegały tylko selekcji naturalnej, dzięki czemu populacje lokalne przystosowały się do warunków klimatycznych i florystycznych Polski.
Jedną z nielicznych istniejących obecnie populacji pszczoły środkowoeuropejskiej jest linia Asta. Nazwa linii wywodzi się od inicjałów imienia i nazwiska hodowcy Aleksandra Stasińskiego z Radomska, który w 1937 r. nabył pszczoły rasy środkowoeuropejskiej z pasieki kierownika szkoły w Dobrej koło Strykowa, pow. Brzeziny w woj. łódzkim oraz rozpoczął namnażanie materiału i pracę selekcyjną. Początkowo prowadził wychów matek na własne potrzeby profesjonalnie dobierając do rozrodu materiał hodowlany, z czasem matki pochodzące z jego hodowli zaczęli kupować pszczelarze z różnych regionów kraju. W 1946 roku z inicjatywy hodowcy powstało trutowisko w Borkach, które wykorzystywane było przez 36 lat, a następnie powstało trutowisko w Lubieniu wykorzystywane do 1996 roku. Na trutowiskach pnie ojcowskie stanowiła linia Asta, matki tej linii wymieniane były w pasie izolacyjnym o promieniu 7 km. Aleksander Stasiński od 1960 r. współpracował z Instytutem Sadownictwa i Kwiaciarstwa Oddziałem Pszczelnictwa w Puławach w zakresie oceny wartości użytkowej i morfologicznej pszczół.
Właścicielem opisanego materiału hodowlanego od 1976 r. jest Pasieka Zarodowa w Kocierzowach należąca obecnie do Mazowieckiego Centrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt Sp. z o.o. w Łowiczu Zakładu w Kruszowie.
Od 1994 roku stado zachowawcze linii M Asta prowadzone było według programu opracowanego przez prof. Michała Gromisza z Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa Oddziału Pszczelnictwa w Puławach z modyfikacjami wprowadzanymi przez Pasiekę Zarodową w Kocierzowach, od 2000 roku objęte jest programem hodowlanym ochrony zasobów genetycznych pszczół rasy środkowoeuropejskiej.
2. Uzasadnienie konieczności ochrony linii Asta
Z uwagi na masowe sprowadzanie do Polski od początku lat 60. ubiegłego wieku pszczół innych ras następuje wypieranie pszczół rasy środkowoeuropejskiej, dlatego też ochrona populacji linii M Asta jest podyktowane koniecznością przeciwdziałania temu zjawisku.
Od 2000 roku liczebność populacji objętej kontrolą sukcesywnie wzrasta, zgodnie z założeniami programu ochrony zasobów genetycznych tej linii, natomiast wyniki sondaży przeprowadzonych wśród pszczelarzy w rejonach występowania naturalnej populacji linii M Asta tj. w powiatach: piotrkowskim, częstochowskim, wieluńskim wskazują na stały spadek jej liczebności.
Linię M Asta charakteryzuje wiele cennych cech, takich jak: wczesny rozwój, niska rojliwość, odporność na choroby, długowieczność, dobra floromigracja, wzmożona obronność gniazda, cicha wymiana matek (naturalna cecha zachowania gatunku), gromadzenie dużej ilości pyłku, wysoka produkcja wosku (związana z szybką odbudową gniazda), wykorzystywanie wszystkich pożytków zwłaszcza wczesnych i letnich.
Wymienione powyżej cechy mogą wpływać na poprawę zimotrwałości, długowieczności, wydajności pyłkowej i dynamiki rozwoju oraz wzrost odporności na choroby mieszańców z krzyżowania międzyrasowego, w którym stroną ojcowską jest M Asta. Na zdolność krzyżowniczą linii M Asta wskazują wyniki oceny terenowej prowadzonej w różnych regionach kraju oraz opinia odbiorców indywidualnych.
Pszczoły spełniają ważną rolę w tworzeniu i odnowie środowiska naturalnego, szczególnie pszczoły środkowoeuropejskie linii M Asta, gdyż dzięki wspomnianym wyżej cechom już od wczesnej wiosny zapylają rośliny. Z uwagi na zanieczyszczenie środowiska naturalnego jest coraz mniej dzikich zapylaczy, w związku z czym pszczoły są niezastąpionymi zapylaczami w całym ekosystemie, leśnictwie, rolnictwie, ogrodnictwie. W regionie występowania linii M Asta oprócz naturalnej roślinności, upraw oraz kompleksów leśnych występują bełchatowskie zwałowiska i hałdy powstałe na skutek odkrywek podczas wydobywania węgla brunatnego, przy ich rekultywacji i zagospodarowaniu, zwłaszcza w okresie wczesnowiosennym, są niezbędne zapylacze przystosowane do bytowania w trudniejszych warunkach środowiskowych, takie jak pszczoły miejscowe linii M Asta.

3. Cele programu
Zachowanie populacji linii M Asta i zwiększanie jej liczebności docelowo do minimum 200 rodzin pszczelich utrzymywanych w systemie stad zachowawczych.
Zachowanie cech fenotypowych tej populacji
Zachowanie wartościowych cech linii takich jak wczesny rozwój, niska rojliwość, odporność na choroby, długowieczność, dobra floromigracja, cicha wymiana matek, dobre zimowanie, zdolność gromadzenia dużej ilości pyłku, wzmożona obronność gniazda, wysoka produkcja wosku, wykorzystywanie pożytków wczesnych i letnich.

4. Wzorzec – standard hodowlany dla matek pszczelich wpisywanych do części wstępnej księgi dla linii hodowlanej pszczół

Rasa: Środkowoeuropejska (M) Linia: Asta

L.p Cechy wzorcowe Wzorzec-standard hodowlany
I. Przynależność rasowa
1. Na podstawie cech:
- długość języczka
- indeks kubitalny Zakres wartości cech z pomiarów mieści się w ramach
modelu dla rasy środkowoeuropejskiej w zakresie +/- 3Z (Z= wskaźnik podobieństwa wg Gromisz M. Pszczelnicze Zeszyty Naukowe, PWRiL 1981 r.,s.51)
lub
Zakres wartości cech mieści się w ramach modelu dla populacji ekotypowej, określonego przez ISK OP w Puławach
lub
2. Na podstawie użyłkowania prawego skrzydła Wskaźnik podobieństwa do populacji wzorcowej dla badanej próbki pszczół nie powinien być większy od 3 (WP≤3).
II. Cechy fenotypowe
1. Ubarwienie osobników Ubarwienie powłok chitynowych u pszczół i matek od barwy szaro-ziemistej do ciemno-brązowej, sporadycznie u matek czerwiących występuje rozjaśnienie tergitów. Trutnie są ciemnobrązowe z jaśniejszymi włoskami na stronie grzbietowej
III. Cechy biologiczne
1. Rozwój Linia odznacza się dynamicznym rozwojem wiosennym po ustabilizowaniu się pogody.
2. Dostosowanie do pożytków
Linia jest dostosowana głównie do pożytków wczesnych i letnich, w tym obfitych, takich jak rzepak, akacja, gryka.
3. Skłonność do rójki Rzadko wchodzi w nastrój rojowy.
4. Sposób zachowania wskazujący na ich łagodność albo złośliwość Podczas przeglądów pszczoły wymagają obsługi z dymem, zwłaszcza przy niesprzyjającej pogodzie.
5. Zimotrwałość Zimuje bardzo dobrze.
IV. Cechy zachowania
1. Zachowanie pszczół na plastrze
Pszczoły i matki rozbiegane.
Podczas przeglądu gniazd reagują na światło i schodzą z ramek na dennice. Pszczoły z uniesionego plastra przemieszczają się pod dolną beleczkę ramki tworząc grona, część pszczół z plastrów zrywa się do lotu.
2. Budowa plastrów Szybko odbudowuje węzę oraz dobrze zabudowuje wolne przestrzenie.
3. Miejsce gromadzenia zapasów Wykazuje cechę dobrego zagospodarowywania następnych korpusów i nadstawek.
4. Ograniczanie czerwienia matek Pszczoły nie ograniczają matki w czerwieniu.
5. Sposób zasklepiania zapasów
Zasklep na świeżo poszytych plastrach na sucho lub półmokro.
V. Cechy produkcyjne
1. Miodność
Pszczoły tej linii są pracowite, rekordowe zbiory osiągają z pożytków obfitych.
2. Produkcja pyłku Gromadzą duże ilości pyłku.

Minimalne wymagania dla matek pszczelich wpisywanych do części wstępnej księgi dla linii hodowlanej pszczół

Rasa: Środkowoeuropejska Linia: Asta

L.p. Cechy wzorcowe Minimalne wymagania wpisu do księgi
I. Przynależność rasowa
1. Wartości z pomiarów cech:
-długość języczka
-indeks kubitalny Zgodnie ze wzorcem -standardem hodowlanym


lub
2. Wartości z pomiarów użyłkowania prawego skrzydła Zgodnie ze wzorcem -standardem hodowlanym
II. Cechy fenotypowe
1. Ubarwienie osobników Zgodne ze wzorcem-standardem hodowlanym
III. Cechy biologiczne
1. Rozwój 10 pkt. Zgodnie ze wzorem Pcze=R/8
2. Dostosowanie do pożytków
Ocena (+)
3. Skłonność do rójki 2 pkt- pszczoły zakładają mateczniki, może powtarzać się nastrój rojowy łatwy do likwidacji
4. Sposób zachowania wskazujący na ich łagodność albo złośliwość 2 pkt. – praca z dymem, atakują nieliczne pszczoły niezależnie od warunków pogody.
5. Zimotrwałość 2 pkt. -Rodzina przezimowała średnio, średni osyp nie usunięty przez pszczoły, wymaga zmniejszenia pojemności gniazda o więcej niż 2 plastry, ale mniej niż 50% pojemności gniazda zimującego.
IV. Cechy zachowania
1. Zachowanie pszczół na plastrze
Ocena (+)
2. Budowa plastrów Nie określa się
3. Miejsce gromadzenia zapasów Nie określa się
4. Ograniczanie czerwienia matek Nie określa się
5. Sposób zasklepiania zapasów
Ocena (+)
V. Cechy produkcyjne
1. Miodność
40 pkt. Zgodne ze wzorem
Pm = M/2
2. Produkcja pyłku Ocena (+)

5. Zakres prowadzenia oceny wartości użytkowej pszczół niezbędny do realizacji programu
Dla pszczół linii hodowlanej M Asta prowadzi się ocenę wartości użytkowej łącznie z oceną wartości hodowlanej. Ocena prowadzona jest metodą stacjonarną lub terenową zgodnie z obowiązującymi przepisami.
A. Ocena stacjonarna obejmująca ocenę fenotypu, cech biologicznych, zachowania oraz cech produkcyjnych prowadzona jest w pasiekach stad zachowawczych: wiodącym lub współpracujących, w zależności od potrzeb wynikających z realizacji zadań programowych.
Ocena fenotypu może być przeprowadzona w pasiekach utrzymujących pszczoły linii M Asta o nie udokumentowanym pochodzeniu w celu wyboru matek pszczelich odpowiadających wzorcowi – standardowi hodowlanemu linii, od których zostaną odchowane córki które po przeprowadzeniu oceny stacjonarnej mogą zostać włączone do stada zachowawczego.
Okres oceny stacjonarnej obejmuje 1 rok - od jesieni w roku założenia grupy selekcyjnej do jesieni przyszłego roku.
Lokata matki po ocenie zależy od liczby uzyskanych punktów oraz ocen plusowych.

Szczegółowy sposób prowadzenia oceny stacjonarnej
dla linii hodowlanej pszczół M Asta wg Stacjonarnej metodyki oceny pszczół.

W ocenie stacjonarnej prowadzona jest ocena fenotypu oraz ocena cech użytkowych. Ocena fenotypu prowadzona jest w stadach zachowawczych oraz w rodzinach pszczelich w populacji naturalnej.

Cechy podlegające ocenie oraz zasady jej prowadzenia:
I. Cechy fenotypowe:
ubarwienie osobników
Cechy pożądane: ubarwienie matek i robotnic – jednolite szaro-ziemiste lub szarobrązowe, trutnie ciemnobrązowe z dużą ilością jaśniejszych włosków (++).
rozjaśnienia tergitu u matek czerwiących (+).
Cechy dyskwalifikujące: osobniki zażółcone ( -)
Termin obserwacji: podczas przeglądu rodzin.

II. Cechy biologiczne
1. Rozwój - oceniany na podstawie liczebności plastrów z czerwiem w różnym wieku w rodzinie pszczelej, z dwóch pomiarów dokonanych w terminach:

I pomiar w okresie kwitnienia jabłoni
II pomiar po 21 – 30 dniach od daty pierwszego liczenia.
Obliczenia :
a) liczebność plastrów z czerwiem
dla każdej ocenianej rodziny suma plastrów z czerwiem stwierdzonych z I i II pomiaru

średnia w ocenianej grupie: suma plastrów z I i II pomiaru ze wszystkich ocenionych rodzin
liczba rodzin w ocenianej grupie

b) wskaźnik % dla każdej rodziny w odniesieniu do średniej ocenianej grupy:
R % = 100% x średnia ilość plastrów czerwiu z ocenianej rodziny
średnia ilość plastrów czerwiu z ocenianej grupy
c) liczba punktów za rozwój 1
8
Kryterium dodatkowe – ocena wg skali (-), (+) , (++)
Dostosowanie do pożytków - ocenia się na podstawie miodu zgromadzonego w gnieździe i uzyskanego z miodobrań w terminach:
po wystąpieniu pożytków wczesnych sady: mniszek, rzepak, malina
po wystąpieniu pożytków letnich: akacja, lipa, gryka
Cechy pożądane: zgromadzenie przez rodzinę miodu z pożytków wczesnych i letnich (++)
zgromadzenie przez rodzinę miodu tylko z pożytków letnich (+)
Cechy dyskwalifikujące: mimo pozytywnych warunków pożytkowych i klimatycznych rodzina nie wykorzystała pożytków, zaistniała konieczność dokarmiania (-)

2. Skłonność do rójki - oceniana podczas rutynowych przeglądów w okresie sezonu pszczelarskiego, zwłaszcza w czerwcu i lipcu.
Skala oceny:
6 pkt – pszczoły nie zakładają mateczników rojowych;
4 pkt – pszczoły zakładają mateczniki, ale po usunięciu przyczyn nastrój rojowy nie powtarza się;
2 pkt – pszczoły zakładają mateczniki, może powtarzać się nastrój rojowy łatwy do likwidacji;
0 pkt – wyszedł rój mimo stosowania prawidłowej gospodarki pasiecznej.

3. Sposób zachowania pszczół wskazujący na ich łagodność lub złośliwość - oceniany w okresie od pierwszego przeglądu do zazimowania rodziny (należy unikać oceny w dni pochmurne czy wietrzne, itp.)
Skala oceny:
6 pkt – można pracować bez dymu;
4 pkt – praca z dymem, pszczoły atakują podczas niesprzyjającej pogody
2 pkt – praca z dymem, atakują nieliczne pszczoły niezależnie od warunków pogody,
0 pkt – praca z dymem, ilość atakujących pszczół wzrasta lub atakują masowo.

Wynikiem końcowym w ocenie tej cechy jest średni wynik z całego okresu obserwacji.
(podaje się po zaokrągleniu, w taki sposób, że końcówki mniej niż 0,5 pomija się, a końcówki wynoszące 0,5 i więcej podwyższa się do jednego punktu).

4. Zimotrwałość - oceniana podczas pierwszego przeglądu wiosennego.
Skala oceny:
6 pkt – rodzina bardzo dobrze przezimowała: brak osypu, nie wymaga zmniejszenia
pojemności gniazda,
4 pkt – rodzina bardzo dobrze przezimowała: bardzo mało osypu, wymaga zmniejszenia
gniazda o jeden plaster,
2 pkt – rodzina przezimowała średnio: średni osyp nie usunięty przez pszczoły, wymaga
zmniejszenia pojemności gniazda o więcej niż dwa plastry, ale mniej niż 50%
pojemności gniazda zimującego,
0 pkt – rodzina przezimowała źle: wystąpiła biegunka, duży osyp, wymaga zmniejszenia
pojemności gniazda o więcej niż 50% pojemności gniazda zimującego.

III. Cechy zachowania- ocena prowadzona jest w ciągu całego sezonu, podczas przeglądów rodzin pszczelich, wg. skali (-) (+)(++)
Zachowanie pszczół na plastrze
Cechy pożądane: duża ruchliwość pszczół, schodzenie w dół na dennice i pod dolną beleczkę tworzenie „grona” i zrywanie się pszczół do lotu (++)
słabsza ruchliwość, wolniejsze przemieszczanie się pszczół z plastra (+)
Cechy dyskwalifikujące: uporczywe trzymanie się plastra (-)

2. Budowa plastrów
Cechy pożądane: szybka odbudowa węzy, zabudowa wolnych przestrzeni (++)
Cechy niepożądane: słaba tendencja do odbudowy węzy i zabudowy wolnych przestrzeni (-)

3. Miejsce gromadzenia zapasów:
Cechy pożądane: przechodzenie pszczół do kolejnych korpusów i nadstawek oraz gromadzenie w nich zapasów (w zależności od typu ula w których utrzymywane są oceniane rodziny) (++)
Cechy niepożądane: słaba tendencja do przechodzenia pszczół do korpusów i nadstawek; nie gromadzenie w nich zapasów (-)

4.Ograniczenie czerwienia matek
Cechy pożądane: nie ograniczenie czerwienia matek mimo obfitych pożytków (++)
Cecha niepożądana: tendencja do ograniczenia czerwienia ( -)

5. Sposób zasklepiania plastrów:
Obserwacja zasklepionych plastrów dokonywana jest w sezonie w czasie rutynowych przeglądów, głównie w czasie miodobrań.
Cechy pożądane: suchy, biały (++)
półmokry (+)
Cechy dyskwalifikujące: ciemny, typowo mokry (-)

IV. Cechy produkcyjne
1. Miodność oceniania na podstawie :
ilości kg miodu odwirowanego lub kg miodu pozostającego w ulu wycenionego szacunkowo na podstawie stopnia wypełnienia plastrów (ilość oszacowanego miodu na plastrach dokonana w oparciu o średni wynik uzyskany z kontrolnego ważenia losowo wybranych 2-3 plastrów wypełnionych miodem w danym sezonie).
Obliczenia (dla każdej ocenianej rodziny):
wskaźnik procentowy M dotyczący produkcji miodu:

M % = 100% x łączna ilość kg miodu uzyskanego od rodziny ( produkcja danego roku)
Średnia produkcja miodu w kg w ocenianej grupie
mor – łączna ilość kg miodu uzyskanego od ocenianej rodziny ( produkcja z danego roku )
mgs - średnia produkcja miodu w kg w ocenianej grupie.

Pm- liczba punktów za produkcję miodu

2.Gromadzenie pyłku
Obserwacje prowadzone podczas przeglądania rodzin w okresie sezonu
Cechy pożądane: gromadzenie dużych ilości pyłku w plastrach i tworzenie zapasów (++)
gromadzenie przeciętnych ilości pyłku (+)
Cechy dyskwalifikujące: słaba zdolność do gromadzenia pyłku i częste występowanie głodu pyłkowego (- )
B. Ocena terenowa
Do oceny terenowej prowadzonej zgodnie z obowiązującymi przepisami mogą być tworzone
grupy w czystości linii, mające na celu sprawdzenie poziomu wartości użytkowej głównie na
obszarze jej naturalnego występowania: województwo łódzkie - rejon piotrkowski, sieradzki,
województwo śląskie - rejon częstochowski. Natomiast grupy w kojarzeniu międzyrasowym mogą być tworzone w celu potwierdzenia zdolności krzyżowniczej i objęte oceną terenową prowadzoną na terenie całego kraju.

6. Określenie wielkości populacji biorącej udział w programie
przedstawiono w tabeli 1. Liczebność populacji linii M Asta
Tabela 1. Liczebność populacji M Asta.

Lp. Stada zachowawcze 2007 r. 2008 r. 2009 r.
1. Stado wiodące w Kocierzowach gm. Gomunice 50 50 50
2. Stado współpracujące Bilska Wola gm. Sulejów 70 70 75
3. Stado współpracujące Wójcik, Zalejski Młyn gm. Gomunice 30 30 20
4. Stado współpracujące Antopol gm. Kodrąb 20 20 20
5. Stado współpracujące Borowa gm. Dobryszyce 20 20 25
RAZEM 190 190 190
Szacunkowa wielkość populacji naturalnej nie ewidencjonowanej, utrzymywanej poza stadami zachowawczymi wynosi około 300 rodzin, w tym:
w rejonie byłego trutowiska w Lubieniu – 140 rodzin (do 1994 roku prowadzona była w tym rejonie wymiana na matki linii M Asta):
na terenie powiatu radomszczańskiego głównie u pszczelarzy, którzy od lat 70. ubiegłego wieku nie wprowadzali innego materiału hodowlanego - około 40 rodzin;
w rejonie byłego trutowiska w Borkach nad Wartą pow. częstochowski – około 80
d) w rejonie byłego trutowiska w Ogroblach nad Wartą, pow. wieluński – około 40 rodzin.
Zwiększanie liczebności populacji chronionej linii M Asta realizowane będzie poprzez zwiększenie liczby matek w istniejących stadach zachowawczych oraz włączanie do programu nowych stad współpracujących.

7. Metody hodowlane
a) Prace hodowlane prowadzone będą w kierunku zachowania cech charakterystycznych dla linii na poziomie odpowiadającym wzorcowi hodowlanemu dla linii hodowlanej M Asta.
Dyskwalifikacji podlegają matki nie spełniające kryteriów wzorca - standardu hodowlanego i
minimalnych wymagań dla matek pszczelich wpisywanych do części wstępnej księgi dla linii hodowlanej pszczół.

Pozostałe matki będą typowane do wpisu do księgi oraz wykorzystywane do reprodukcji w stadach zachowawczych, do oceny terenowej oraz dla odbiorców nie uczestniczących w programie.
b) Sposób doboru par rodzicielskich do kojarzeń
Podstawowym celem doboru do kojarzeń jest zapewnienie jak największej zmienności genetycznej oraz zapobieganie inbredowi. Rozród prowadzony będzie przy zastosowaniu sztucznego unasieniania.
Populacja utrzymywana w stadach zachowawczych będzie podzielona na grupy genetyczne, które wykorzystane będą do rozrodu w systemie doboru rotacyjnego. Spokrewnienie między grupami będzie stosunkowo niewielkie. Numeracja grup według kolejnych numerów nie ulega zmianie z pokolenia na pokolenie.
W kojarzeniach kolejnych pokoleń matek z poszczególnych grup, po stronie ojcowskiej wykorzystywane są trutnie z grupy lub grup wybranych według zasady, że powtórzenie tej samej grupy po stronie ojcowskiej powinno odbywać się w przybliżeniu co tyle lat, ile jest grup.
Indywidualny dobór par rodzicielskich może być stosowany w celu utrwalenia pożądanych cech w populacji chronionej, a także w celu produkcji matek do oceny terenowej oraz dla odbiorców nie uczestniczących w programie ochrony.
W doborze par rodzicielskich dla matek przeznaczonych do stada zachowawczego będą brane pod uwagę wszystkie matki, które po ocenie stacjonarnej spełniły minimalne warunki wpisu do księgi.
Matki, które uzyskały za rozwój 12,5 pkt i powyżej oraz za miodność 50 pkt. i powyżej będą przede wszystkim wykorzystywane w doborze par rodzicielskich do produkcji matek przeznaczonych do oceny terenowej oraz dla odbiorców nie objętych programem ochrony.
Przy wyborze matek do kojarzeń międzyrasowych po stronie ojcowskiej uwzględniane będą wyniki oceny stacjonarnej matek dla matek ojcowskich M Asta oraz wyniki uzyskane w ocenie terenowej mieszańców pochodzących z takich kojarzeń.
c) Sposób wykorzystania oraz zakres kriokonserwacji materiału biologicznego
W przypadku hodowli pszczół nasienie trutni wykorzystywane jest bezpośrednio po pobraniu w czasie unasieniania matek pszczelich. Materiał biologiczny nie podlega przechowywaniu.

8. Podstawy organizacyjne realizacji programu
8.1 Programem ochrony zasobów genetycznych pszczół linii M Asta będą mogły być objęte rodziny pszczele z matkami:
1/ wyprodukowanymi w pasiece stada wiodącego jako córki matek wpisanych do księgi dla linii hodowlanej M Asta lub zakwalifikowanych do wpisu które:
zostały poddane do rodzin pszczelich w celu oceny wartości użytkowej i hodowlanej pszczół zgodnie z obowiązującymi przepisami, lub
zostały unasienione i poddane do rodzin pszczelich jako matki ojcowskie lub
zostały zakwalifikowane do wpisu do księgi lub
zostały wpisane do księgi dla linii hodowlanej pszczół M Asta;
2/ odchowanymi przez pszczoły w stadach zachowawczych od matek pochodzących z linii M Asta unasienionymi naturalnie, w tym pochodzącymi z cichej wymiany po matce z linii M Asta wpisanej od księgi lub zakwalifikowanej do wpisu;
3/ pochodzącymi z populacji naturalnej wybranymi na podstawie oceny fenotypowej lub ich córkami, poddanymi ocenie stacjonarnej.
Programem ochrony zasobów genetycznych pszczół środkowoeuropejskich linii Asta mogą być objęte pasieki utrzymujące minimum 10 matek tej linii spełniających warunki uczestnictwa w programie.
Kwalifikacja rodzin pszczelich i stad zachowawczych do udziału w programie ochrony będzie dokonywana przez Instytut Zootechniki- PIB na podstawie wniosku właściciela pasieki, do którego załączony będzie wykaz matek zgłaszanych do uczestnictwa w programie poświadczony przez podmiot prowadzący ocenę wartości użytkowej i hodowlanej oraz księgi dla linii hodowlanych pszczół.
Program realizowany jest wspólnie przez:
właścicieli pasiek utrzymujących stada zachowawcze linii M Asta,
Instytut Zootechniki - PIB,
podmiot prowadzący ocenę pszczół oraz księgi dla linii hodowlanych pszczół.
Zasady uczestnictwa hodowców w programie ochrony będzie określać umowa zawarta pomiędzy właścicielem pasieki, a podmiotem odpowiedzialnym za realizację programu.
8.2 Stada zachowawcze
Populacja objęta programem utrzymywana będzie w systemie stad zachowawczych, w skład których wchodzi:
materiał mateczny, czyli matki wpisane do księgi dla linii hodowlanej M Asta oraz ich córki spełniające minimalne wymagania do wpisu do księgi, a także matki pochodzące od rodzin pszczelich wybranych w populacji naturalnej spełniające wymagania wzorca pod względem cech fenotypowych i zachowania,
materiał ojcowski, czyli matki wpisane do księgi dla linii M Asta jak również ich unasienione córki.
Materiał mateczny może być wykorzystywany do odchowu matek i trutni, ojcowski tylko do odchowu trutni.

Realizacja programu będzie oparta na współpracy pomiędzy podmiotem utrzymującym stado zachowawcze wiodące i podmiotami utrzymującymi stada zachowawcze współpracujące. Zasady tej współpracy będą określone w umowie zawartej pomiędzy ww. podmiotami.
8.2.1 Stado zachowawcze wiodące
Całością prac hodowlanych będzie kierować podmiot utrzymujący stado zachowawcze wiodące realizujący następujące zadania:
1/ utrzymanie populacji chronionej w stadzie zachowawczym,
2/ wychów i unasienianie matek pszczelich przeznaczonych na remont i zwiększanie liczebności stad zachowawczych, do oceny terenowej oraz dla indywidualnych odbiorców nie uczestniczących w programie,
3/ poddawanie pszczół ocenie wartości użytkowej i hodowlanej prowadzonej przez upoważniony podmiot,
4/ zgłaszanie matek pszczelich ze wszystkich stad zachowawczych do wpisu do księgi dla linii hodowlanej pszczół
5/ dokonywanie obserwacji w ocenie stacjonarnej w stadzie wiodącym lub w stadach współpracujących linii M Asta, zgodnie z obowiązująca metodyką oceny,
6/ dokonywanie obserwacji w ocenie fenotypowej, w tym pobieranie prób do badań morfologicznych pszczół w stadzie wiodącym, w stadach współpracujących oraz w razie potrzeby w populacji naturalnej,
7/ prowadzenie selekcji i typowanie matek pszczelich do wpisu do ksiąg we wszystkich stadach zachowawczych linii M Asta,
8/ ewidencja matek pszczelich we wszystkich stadach zachowawczych linii M Asta, w tym typowanie materiału jako mateczny i ojcowski,
9/ współpraca z pszczelarzami na terenach występowania naturalnej populacji pszczół linii M Asta poprzez działania takie jak:
dokonywanie wyboru z populacji naturalnej najbardziej typowego materiału do dalszych prac prowadzonych w stadach zachowawczych,
szkolenie fachowe właścicieli pasiek związane z oceną, wymianą matek, gospodarką pasieczną w warunkach oceny, profilaktyką zdrowotną
10/ szkolenie i udzielanie instruktażu właścicielom stad współpracujących kandydujących w zakresie poddawania matek, metod oceny oraz prowadzenia gospodarki pasiecznej, profilaktyki i higieny.

8.2.2. Stada zachowawcze współpracujące
Zadania stad zachowawczych współpracujących:
utrzymanie populacji w wymaganym stanie ilościowym,
poddawanie pszczół ocenie wartości użytkowej i hodowlanej prowadzonej przez upoważniony podmiot,
dokonywanie obserwacji do oceny stacjonarnej zgodnie z obowiązującą metodyką oceny oraz pobieranie prób pszczół do oceny morfologicznej,
udostępnianie pasieki do prowadzenia oceny fenotypowej i pobierania materiału (larw i trutni) przez stado wiodące,
przekazywanie lub stawianie do dyspozycji stada wiodącego matek pszczelich, które po ocenie stacjonarnej zostały zakwalifikowane do wpisu lub zostały wpisane do księgi lub będą zgłoszone do wpisu przez stado wiodące lub nie zostały wpisane, a są wykorzystywane do rozrodu na podstawie pozytywnych wyników oceny i analizy rodowodowej, według potrzeb zgłoszonych przez stado wiodące,
wykonywanie zaleceń selekcyjnych otrzymanych ze stada wiodącego.
Taki sposób postępowania uzasadniony jest zabezpieczeniem przed wypadkami losowymi mogącymi spowodować utratę części lub całości zasobu genów chronionej populacji w przypadku utrzymywania jej w jednej pasiece.

9. Koszty wdrażania i realizacji programu
Realizacja programu zgodnie z założeniami uwarunkowana będzie możliwościami zapewnienie środków finansowych na:
częściowe pokrycie kosztów utrzymania rodzin pszczelich w pasiekach uczestniczących w programie;
pokrycie kosztów realizacji zadań przez pasieki utrzymujące stada zachowawcze wiodące;
pokrycie kosztów wykupu materiału hodowlanego zagrożonego likwidacją, w przypadku wystąpienia takiej konieczności;
prowadzenie badań naukowych dotyczących charakterystyki populacji, itp.;
pokrycie kosztów prowadzenia promocji rasy, wytworzenia ekologicznych produktów pszczelarskich, rozbudowy zaplecza technicznego pasiek,
utrzymania na właściwym poziomie zdrowotności pasiek.
Podmioty zaangażowane w realizację programu będą zabiegały o uzyskanie środków finansowych na jego realizację ze środków budżetowych przeznaczonych na dotacje przedmiotowe dla podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa, programów rolno-środowiskowych, funduszy związanych z ochroną środowiska, projektów badawczych placówek naukowych oraz ze źródeł pozarządowych.
Dla zapewnienia właściwego funkcjonowania programu ochrony populacji pszczół rasy środkowoeuropejskiej linii M Asta realizatorzy programu prowadzić będą działania w kierunku popularyzacji wykorzystania tej linii na terenie całego kraju.

10. Nadzór nad realizacją oraz ocena efektywności działania programu
Nadzór nad realizacją programu hodowlanego ochrony będzie sprawować Grupa Robocza ds. ochrony zasobów genetycznych pszczół działająca przy Instytucie Zootechniki.
Grupa Robocza będzie, na podstawie sprawozdania z realizacji programu sporządzonego przez stado wiodące, dokonywać oceny efektywności działania programu poprzez analizę przebiegu realizacji celów, w szczególności w odniesieniu do:
liczebności chronionej populacji – analiza coroczna,
zgodności cech fenotypowych i biologicznych ze wzorcem linii – analiza coroczna,
wyników oceny w zakresie zachowania cech rozwoju i zimotrwałości – analiza coroczna,
kondycji stad zachowawczych pod kątem zaawansowania inbredu – analiza coroczna.

Zmieniony program został pozytywnie zaopiniowany przez działającą przy Instytucie Zootechniki – Państwowym Instytucie Badawczym Grupę Roboczą ds. ochrony zasobów genetycznych pszczół dnia 1 kwietnia 2009 r. oraz przyjęty przez Radę Naukową Instytutu Zootechniki – Państwowego Instytutu Badawczego na posiedzeniu w dniu 22 października 2009 r.

prof. dr hab. Jędrzej Krupiński
Dyrektor Instytutu Zootechniki –
Państwowego Instytutu Badawczego

Wprowadzono Zarządzeniem
Dyrektora Instytutu Zootechniki -
Państwowego Instytutu Badawczego
Nr z dnia 2009r.


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:09 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
Program ochrony zasobów genetycznych
pszczół rasy środkowoeuropejskiej linii Augustowska

1. Historia rasy
Rasa pszczół środkowoeuropejska Apis mellifera mellifera L. pierwotnie obejmowała swym zasięgiem tereny całej Polski, z wyjątkiem jej południowych krańców. Pszczoły te podlegały jedynie selekcji naturalnej i przystosowały się do trudnych warunków klimatyczno-pożytkowych naszego kraju. Wytworzyły szereg cennych cech takich jak bardzo dobra zimotrwałość rodzin, ostrożne czerwienie przy nawrotach zimna wiosną, szybki rozwój rodzin po ustabilizowaniu się warunków pogodowych. W trakcie ewolucji powstało szereg populacji lokalnych o cechach pszczoły środkowoeuropejskiej, nieznacznie różniących się od siebie.
Na skutek masowego importu obcych ras pszczół do Polski, szczególnie w latach sześćdziesiątych XX wieku, nastąpiło niemal całkowite wyparcie pszczół środkowoeuropejskich z terenu ich naturalnego występowania. Wynikało to głównie ze specyfiki unasieniania pszczół – trutnie latając w powietrzu unasieniają naturalnie matki w całej populacji, wskutek czego następuje bardzo szybka introdukcja obcych genów, nawet przy niewielkiej ilości importowanych matek.
Jedną z linii reprezentujących genotyp pszczół środkowoeuropejskich w stosunkowo czystej formie w środowisku naturalnym dla ich pierwotnego występowania są pszczoły linii M Augustowska utrzymywane w pasiekach na terenie Puszczy Augustowskiej. Są one objęte ochroną już od lat 70 ubiegłego wieku w utworzonym w tym celu administracyjnie rejonie hodowli zachowawczej, dzięki czemu przetrwały i stanowią obecnie cenne źródło genów pszczół środkowoeuropejskich. Program ochrony pszczół augustowskich realizowany początkowo przez Oddziały Centralnej Stacji Hodowli Zwierząt, a od 2001r. Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt doprowadził do utworzenia stada zachowawczego tej linii w pasiece w Olecku, obecnie należącej do Stacji Hodowli i Unasieniania Zwierząt Sp. z o.o. w Bydgoszczy oraz kilku stad w pasiekach indywidualnych.

2. Uzasadnienie konieczności ochrony
W rejonie hodowli zachowawczej pszczoły utrzymywane są w większości przez pszczelarzy indywidualnych. W latach siedemdziesiątych XX wieku populacja w rejonie liczyła ok. 1500 rodzin pszczelich. W ostatnich latach liczebność populacji wykazuje tendencje spadkowe, ze względu na ubogie pożytki i trudne warunki klimatyczne bytowania pszczół. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na zmniejszanie się populacji jest starzenie się i wymieranie pszczelarzy, którzy nie pozostawiają następców.
Wśród pszczelarzy przeważają ludzie starsi, hołdujący tradycyjnym metodom gospodarki pasiecznej w ulach najstarszego w Polsce typu warszawskiego zwykłego, zrobionych własnoręcznie lub dziedziczonych z ojca na syna. Ze względu na oddalenie od większych ośrodków, w pasiekach tych przetrwały bardziej prymitywne systemy gospodarki pasiecznej, nastawione na rójki, gdzie nie stosuje się metod ograniczania czerwienia matek i sterowania rozwojem pszczół, a pszczołom nie odbiera się całego miodu przed zimą. Tradycyjne, a nawet obrzędowe traktowanie pszczół, z jakim mamy tu do czynienia, jest zanikającym elementem historycznym kultury rolniczej i miejscowego folkloru.
Niepokojącym zjawiskiem ostatnich lat jest napływ właścicieli działek z innych rejonów Polski w tym pszczelarzy, którzy nie są zainteresowani utrzymywaniem pszczół augustowskich lub nie wiedzą o utworzonym rejonie hodowli zachowawczej. Stwarza to istotne zagrożenie ze względu na możliwość introdukcji pszczół innych ras i linii do populacji chronionej.
W hodowli pszczół postęp nie opiera się wyłącznie na selekcjonowaniu populacji w obrębie linii, ale przede wszystkim wynika z wykorzystania ich zdolności krzyżowniczej. Pszczoły miejscowe (tzn. rodzime) posiadają cechy mogące mieć duże znaczenie w krzyżowaniu z innymi liniami. Powtarzalność rezultatów krzyżowania zależy od utrzymywania populacji w czystości rasy i linii.
Przy ogólnie zmieszańcowanym pogłowiu pszczół w Polsce konieczne jest chronienie pozostałości pszczół miejscowych w ich naturalnych enklawach, gdzie do tej pory przetrwały dzięki swej odrębności genetycznej i unikatowym cechom.

3. Cele programu
Zachowanie populacji pszczół miejscowych M Augustowska w rejonie hodowli zachowawczej, z równoczesnym dążeniem do utrzymania ich liczebności na poziomie nie mniejszym niż 1000 rodzin pszczelich, w tym w centrum rejonu co najmniej 200 rodzin.
Zwiększenie i utrzymanie liczebności stad zachowawczych na poziomie minimum 200 rodzin pszczelich w linii M Augustowska.
Stabilizacja i zachowanie w stadach zachowawczych cech typowych dla linii.
Reintrodukcja matek ze stad zachowawczych do populacji utrzymywanej w obrębie rejonu hodowli zachowawczej.
Doskonalenie cech użytkowych takich jak: miodność, nierojność, łagodność, przy zachowaniu charakterystycznych dla chronionej populacji cech fenotypowych oraz biologicznych, takich jak: dobra zimotrwałość, dostosowanie rozwoju rodzin pszczelich do warunków zewnętrznych.

4. Wzorzec - standard hodowlany
rasa: środkowoeuropejska (M) linia: Augustowska (A)

I. Przynależność rasowa
1) na podstawie cech:
- długość- języczka
- indeks kubitalny Zakres wartości cech z pomiarów mieści się w ramach
modelu dla rasy środkowoeuropejskiej w zakresie +/- 3Z (Z= wskaźnik podobieństwa wg Gromisz M. Pszczelnicze Zeszyty Naukowe, PWRiL 1981 r.,s.51)
lub
Zakres wartości cech mieści się w ramach modelu dla populacji ekotypowej, określonego przez ISK OP w Puławach

lub
2) na podstawie użyłkowania prawego skrzydła) Wskaźnik podobieństwa do populacji wzorcowej dla badanej próbki pszczół nie powinien być większy od 3 (WP≤3).


II. Cechy fenotypowe
1) Ubarwienie osobników
ubarwienie wszystkich osobników jest jednolicie ciemne, bez zażółceń;
u czerwiących matek dopuszczalne jest brązowe rozjaśnienie sternitów, tergitów i odnóży (bez zażółceń) oraz jaśniejsze ubarwienie owłosienia u wszystkich osobników
2) Kształt matek matki o kształcie wydłużonym - nie krótkie i beczkowate, o wyglądzie prawidłowym, bez wyraźnych wad anatomicznych i uszkodzeń mechanicznych
III. Cechy biologiczne
1) Rozwój
wiosną zaczyna intensywny wychów czerwiu w momencie dopływu pyłku do gniazda; rodziny pszczele rozwijają się bardzo dynamicznie
2) Skłonność do rójki
na brak pożytku i zbyt ciasne gniazdo reagują trudnym do opanowania nastrojem rojowym
3) Sposób zachowania pszczół wskazujący na ich łagodność lub złośliwość. nie reagują zwiększoną złośliwością na przerwy w dopływie nektaru; wykazują nieco zwiększoną złośliwość przy złej pogodzie
4) Zimotrwałość
linia dobrze zimuje, wykazuje małe zużycie pokarmu w czasie zimowli, pszczoły kończą zimowlę z małym lub średnim osypem
IV. Cechy zachowania
1) Zachowanie pszczół na plastrze
pszczoły, jak również matki w czasie przeglądu gniazda wykazują znaczny niepokój i są ruchliwe, robotnice szybko biegają po plastrze, spływają w dół, tworząc grona
2) Miejsce gromadzenia zapasów
zapasy miodu pszczoły gromadzą wokół czerwiu; niezbyt chętnie zagospodarowują nadstawki; pyłek zbierają intensywnie gromadząc go wokół czerwiu lub w komórkach między czerwiem, układając go w sposób nieuporządkowany na różnych plastrach
3) Ograniczanie czerwienia matek wykazują skłonność do ograniczania matek w czerwieniu przy bardzo intensywnych pożytkach
4) Sposób zasklepiania plastrów zasklep na świeżo poszytych plastrach (po pożytku głównym) - na sucho lub półmokro
V. Cechy produkcyjne
Miodność linia wykorzystuje pożytki od wczesnych do późnych (od rzepaku do spadzi); bardzo dobrze wykorzystuje pożytki ubogie

Próbki pszczół do oceny przynależności rasowej są preparowane w pasiece utrzymującej stado zachowawcze wiodące; pomiary i analizy wykonywane są w laboratorium morfologii pszczół, znajdującym się obecnie w Stacji Hodowli i Unasieniania Zwierząt w Bydgoszczy Sp. z o.o., Pasieka Hodowlana w Olecku, Sekcja Hodowlana w Parzniewie.

5. Zakres prowadzenia oceny wartości użytkowej pszczół niezbędny do realizacji programu
Dla pszczół linii hodowlanej M Augustowska prowadzi się ocenę wartości użytkowej łącznie z oceną wartości hodowlanej. Ocena prowadzona jest wg stacjonarnej lub terenowej metodyki oceny pszczół zgodnie z obowiązującymi przepisami. Ocena obejmuje poszczególne matki pszczele pochodzące z linii hodowlanej pszczół M Augustowska.

A. Szczegółowy sposób prowadzenia oceny stacjonarnej dla linii hodowlanej pszczół
M Augustowska wg Stacjonarnej metodyki oceny pszczół.

Cechy podlegające ocenie oraz zasady ich oceny:
W ocenie stacjonarnej prowadzona jest ocena fenotypu oraz ocena cech użytkowych.
Ocena fenotypu prowadzona jest według skali (++), (+), (-), ocena pozostałych cech wg. skali punktowej od 1 do 3 punktów lub 0 do 3 punktów.

Cechy podlegające ocenie oraz zasady ich oceny:
Cechy fenotypowe:
1) Ubarwienie szkieletu chitynowego matek, robotnic i trutni
cecha pożądana: jednolicie ciemne (++)
u matek czerwiących brązowe rozjaśnienia sternitów, tergitów i odnóży oraz jaśniejsze owłosienie u wszystkich osobników (+)
cecha dyskwalifikująca: osobniki zażółcone (-)
termin obserwacji: matek i trutni podczas unasieniania,
pszczół-robotnic podczas przeglądu rodzin w stadzie
2) Kształt i ogólny wygląd matek:
cecha pożądana: matki wydłużone o prawidłowej budowie (++)
cecha dyskwalifikująca: matki krótkie, beczkowate, małe, koślawe, z uszkodzeniami mechanicznymi (-)
termin obserwacji: po wygryzieniu matek i obserwacja matek czerwiących

II. Cechy biologiczne
1) Dostosowanie rozwoju do warunków zewnętrznych – oceniane na podstawie ilości czerwiu w rodzinie przeliczonej na pełne plastry (z dokładnością do 0,5 plastra) w następujących terminach:
I pomiar - przy przeglądzie wiosennym,
II pomiar - po około 30 dniach po I pomiarze,
w porównaniu do średniej ocenianej populacji.
Skala oceny:
3 pkt. – wartości z I pomiaru średnie i poniżej średniej, różnica z pomiarów co najmniej średnia
2 pkt. - wartości z I pomiaru powyżej średniej, różnica z pomiarów średnia lub większa od średniej
l pkt. - różnica z pomiarów poniżej średniej.
Przy określaniu średnich wartości przyjmuje się tolerancję +- 0,5 plastra czerwiu.
2) skłonność do rójki - oceniana na podstawie skłonności do występowania nastroju rojowego w rodzinie (budowanie miseczek matecznikowych lub mateczników rojowych), a także na podstawie reakcji rodziny na zabiegi przeciwrojowe.
Skala oceny:
3 pkt.- rodziny bez nastroju rojowego,
2 pkt. - rodziny z pozytywną reakcją na zabiegi przeciwrojowe
l pkt. - rodziny wymagające intensywnych zabiegów przeciwrojowych
0 pkt. - wyjście roju lub konieczność rozrojenia
3) sposób zachowania wskazujący na łagodność lub złośliwość - oceniana na podstawie reakcji pszczół na prace w rodzinie pszczelej i na dym.
Skala oceny:
3 pkt. - rodziny spokojnie obsługiwane pozwalają pszczelarzowi na pracę bez dymu lub
przy użyciu minimalnej ilości dymu;
2 pkt. – pszczoły atakują z przyczyn uzasadnionych (pogorszenie warunków atmosferycznych lub nieumiejętna obsługa);
l pkt. - pszczoły atakują bez powodu;
0 pkt. - wybitna złośliwość pszczół przejawiająca się żądleniem nawet przy zbliżaniu się do ula - dyskwalifikacja.
4) zimotrwałość - oceniana na podstawie ilości plastrów obsiadanych przez pszczoły na wiosnę podczas pierwszego możliwego przeglądu po pierwszym oblocie wiosennym, w stosunku do wielkości rodziny zazimowanej (konieczności ścieśniania gniazda) oraz na podstawie ogólnej kondycji rodziny pszczelej po zimowli.
Skala oceny:
3 pkt.- rodziny silne, nie wymagające ścieśniania gniazda,
2 pkt. - rodziny z małym osypem wymagające niewielkiego ścieśnienia gniazda (1-2 plastry),
l pkt. - rodziny wymagające ścieśnienia gniazda o większą liczbę ramek, z dużym osypem, zawilgoconymi czy zaperzonymi plastrami, w ogólnie słabej kondycji
0 pkt. - spadek rodziny zimą lub rodzina nie rokująca rozwoju
Rodziny otrzymujące 0 lub l punkt będą dyskwalifikowane.

III. Cechy zachowania:
Zachowanie pszczół na plastrach po wyjęciu z ula:
cechy pożądane: ruchliwość, “spływanie” w dół plastra, tworzenie “gron” (++)
ruchliwość, “spływanie” w dół plastra, brak “gron” (+)
cecha dyskwalifikująca: uporczywe trzymanie się plastra (-)
termin obserwacji: podczas przeglądu rodzin

Miejsce gromadzenia zapasów:
a) Miejsce gromadzenia miodu - premiowane gromadzenie zapasów miodu wokół czerwiu (++)
b) Rozmieszczenie pyłku - premiowane gromadzenie dużej ilości pyłku wokół czerwiu, w komórkach między czerwiem, w sposób nieuporządkowany (++)
c) Ograniczanie matek w czerwieniu przy intensywnych pożytkach (++)
3) Sposób zasklepienia plastrów:
cecha pożądana: suchy (biały) (++)
półmokry (+)
cecha dyskwalifikująca: typowo mokry (ciemny) (-)
termin obserwacji: na plastrach zasklepionych w sezonie, głównie w okresie miodobrania

IV. Cechy produkcyjne:
Miodność – określana w kg miodu, oszacowana na podstawie stopnia wypełnienia plastrów stwierdzonych w rodzinach pszczelich podczas przeglądów przeprowadzonych po zakończeniu poszczególnych pożytków oraz plastrów odebranych.
Skala oceny:
3 pkt. - wydajność z rodziny powyżej średniej dla ocenianej populacji;
2 pkt. - wydajność zbliżona do średniej dla ocenianej populacji (przyjmuje się tolerancję +- 2 kg miodu);
l pkt. - ilość miodu poniżej średniej;
0 pkt.- brak miodu, konieczność karmienia

B. Ocena terenowa
Grupy do oceny terenowej prowadzonej zgodnie z obowiązującymi przepisami mogą być tworzone zarówno w czystości linii jak i w unasienianiu krzyżowym międzyliniowym i międzyrasowym. Ocena terenowa może być prowadzona na terenie całego kraju.

6. Określenie wielkości populacji biorącej udział w programie
Liczebność populacji objętej ochroną zasobów genetycznych w stadach zachowawczych w 2008r. wynosiła 106 rodzin.

Stado zachowawcze wiodące należące do Stacji Hodowli i Unasieniania Zwierząt Sp. z o.o. w Bydgoszczy Pasieka Hodowlana w Olecku jest zlokalizowane na terenie rejonu hodowli zachowawczej w gminie Płaska oraz częściowo w miejscowości Markowskie koło Olecka. Stado liczy 62 rodziny. Liczebność trzech stad zachowawczych współpracujących, zlokalizowanych w strefie izolacyjnej rejonu wynosi 44 rodziny pszczele.
Populacja w strefie centralnej rejonu liczy około 300 rodzin, a na terenie strefy izolacyjnej - około 800 rodzin.
Zwiększenie liczebności populacji realizowane będzie poprzez zwiększanie liczby matek w istniejących stadach zachowawczych oraz włączanie do programu nowych stad współpracujących.

7. Metody hodowlane
a) Prace hodowlane prowadzone będą w kierunku zachowania fenotypu i cech charakterystycznych dla linii M A oraz doskonalenia cech użytkowych.
Dyskwalifikacji podlegają:
matki w rodzinach pszczelich, które nie spełniają wymagań wzorca w zakresie przynależności rasowej, fenotypu lub uzyskały wynik 0 w ocenie sposobu zachowania wskazującego na łagodność lub złośliwość, albo 0 lub 1 w ocenie zimotrwałości,
matki dające trutnie nie spełniające wymagań wzorca w zakresie fenotypowym.

Pozostałe matki będą typowane do wpisu do księgi oraz wykorzystane do reprodukcji w stadach zachowawczych, do pasiek na terenie rejonu oraz dla odbiorców komercyjnych.

b) Sposób doboru matek pszczelich i trutni do kojarzeń
W reprodukcji materiału hodowlanego dla stad zachowawczych mogą brać udział:
matki, które spełniły minimalne wymagania wpisu do ksiąg,
matki bez pochodzenia lub ich córki pozyskane w rejonie hodowli zachowawczej po pozytywnej ocenie obejmującej cechy ubarwienia osobników w rodzinie i zachowania pszczół na plastrach.

Reprodukcja matek przeznaczonych do strefy centralnej rejonu augustowskiego prowadzona jest od matek wpisanych do księgi i od ich córek zidentyfikowanych do oceny stacjonarnej wybranych w sposób losowy, przy zastosowaniu:
- unasieniania sztucznego - po stronie ojcowskiej będą stosowane wybrane losowo trutnie mieszane pochodzące od niespokrewnionych matek utrzymywanych w stadzie zachowawczym i zidentyfikowanych jako materiał mateczny lub ojcowski,
- unasieniania naturalnego w strefie centralnej rejonu.
Corocznie wymiana tak odchowanych matek w strefie centralnej nie będzie przekraczała około 15% stanu populacji strefy centralnej.
W reprodukcji materiału hodowlanego i użytkowego dla pozostałych odbiorców po stronie matecznej i ojcowskiej mogą brać udział matki, które spełniły minimalne wymagania wpisu do ksiąg.
Podstawowym celem doboru do kojarzeń w stadach zachowawczych jest zapewnienie jak największej zmienności genetycznej oraz zapobieganie inbredowi przy zachowaniu fenotypu i cech charakterystycznych dla linii. Osiągnąć to można poprzez podzielenie populacji na grupy wykorzystywane do rozrodu, przy założeniu jak najmniejszego spokrewnienia między grupami.
W stadzie zachowawczym linii M A podział na grupy stosuje się od 1995 r. przy czym grupa I obejmuje rodziny najbardziej typowe. Stopniowo, wraz ze wzrostem liczby rodzin w stadach, będzie wzrastała liczba grup. Numeracja grup według kolejnych numerów nie ulega zmianie z pokolenia na pokolenie.
W kojarzeniach kolejnych pokoleń matek z poszczególnych grup po stronie ojcowskiej wykorzystywane są trutnie z grupy lub grup wybranych według zasady zakładającej, że powtórzenie tej samej grupy po stronie ojcowskiej powinno odbywać się w przybliżeniu co tyle lat ile jest grup. W rotacji grup linii M A będzie stosowane okresowe naturalne unasienianie matek w strefie centralnej rejonu hodowli zachowawczej.
Matki w każdej z grup będą inseminowane głównie nasieniem trutni mieszanych, pochodzących od matek wpisanych do księgi lub ich córek. W miarę możliwości technicznych przewiduje się także zastosowanie mieszania nasienia pobranego od różnych trutni zgodnie ze schematem rotacji grup.
W celu zapewnienia zmienności możliwe jest stosowanie doboru indywidualnego, a także naturalnego unasieniania matek na terenie rejonu hodowli zachowawczej dla linii M A.
Do stad zachowawczych mogą być także wprowadzane matki i trutnie pochodzące z pasiek zlokalizowanych na terenie rejonu hodowli zachowawczej po pozytywnej ocenie obejmującej cechy ubarwienia osobników w rodzinie i zachowania pszczół na plastrach.
W celu zachowania wybitnych cech fenotypowych lub użytkowych, może być prowadzony także indywidualny dobór par rodzicielskich.
Matki pszczele w stadach zachowawczych współpracujących będą uzupełnieniem stanu liczebnego poszczególnych grup stada wiodącego lub będą stanowić osobne grupy.
c) Sposób wykorzystania i zakres kriokonserwacji materiału biologicznego
W hodowli pszczół nasienie wykorzystywane jest bezpośrednio po pobraniu do unasieniania matek pszczelich. Materiał biologiczny nie podlega przechowywaniu.

8. Podstawy organizacyjne realizacji programu
8.1 Programem ochrony zasobów genetycznych pszczół linii M Augustowska mogą być objęte rodziny pszczele z matkami:
wpisanymi do księgi lub spełniającymi warunki wpisu do księgi lub poddanymi do rodzin pszczelich w celu stacjonarnej oceny wartości użytkowej i hodowlanej zgodnie z obowiązującymi przepisami – wyprodukowanymi w pasiece stada wiodącego lub za jego zgodą od matek wpisanych do księgi lub ich córek,
pochodzącymi z populacji naturalnej po pozytywnej ocenie obejmującej cechy ubarwienia osobników w rodzinie i zachowania pszczół na plastrach.
Programem ochrony będą mogły być objęte pasieki utrzymujące matki pszczele linii M Augustowska spełniające warunki uczestnictwa w programie.
Kwalifikacja rodzin pszczelich do udziału w programie będzie dokonywana przez Instytut Zootechniki PIB na podstawie protokołu z przeglądu przeprowadzonego w celu stwierdzenia stanu matek na dzień 1 września.
Program realizowany będzie wspólnie przez:
1) właścicieli pasiek utrzymujących pszczoły linii M Augustowska,
2) Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy koordynujący działania w zakresie ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich,
3) podmiot prowadzący ocenę pszczół oraz księgi dla linii hodowlanych pszczół.
Zasady uczestnictwa w programie ochrony pszczelarzy utrzymujących stada zachowawcze (minimalna liczba rodzin w stadzie to 10 szt.) będzie określać umowa zawarta pomiędzy właścicielem pasieki a Instytutem Zootechniki Państwowym Instytutem Badawczym.
Włączanie nowych stad zachowawczych do programu ochrony odbywa się na wniosek właściciela pasieki złożony do Instytutu Zootechniki PIB za pośrednictwem stada zachowawczego wiodącego dla linii M Augustowska.
8.2. Stada zachowawcze
Realizacja programu będzie oparta na utrzymaniu rejonu hodowli zachowawczej pszczół augustowskich oraz współpracy pomiędzy podmiotem utrzymującym stado zachowawcze wiodące i podmiotami utrzymującymi stada zachowawcze współpracujące. Zasady tej współpracy będą określone w umowie zawartej między tymi podmiotami.
Stada zachowawcze współpracujące będą mogły być lokalizowane poza obszarem rejonu hodowli zachowawczej w warunkach północno-wschodniej Polski, (woj. podlaskie -powiaty: suwalski, sejneński, augustowski; woj. warmińsko-mazurskie - powiaty: olecki, ełcki, gołdapski i kętrzyński) w celu obserwacji wartości użytkowej populacji w odmiennych, często lepszych warunkach pożytkowych.
Rejon hodowli zachowawczej jest zlokalizowany w woj. podlaskim na terenie Puszczy Augustowskiej z centrum w gminie Płaska. Miejscowości objęte rejonem wymieniono w załączniku do programu. Rejon podzielony jest na dwie strefy:
Strefa centralna o promieniu około 10 km od miejscowości Płaska. Populacja obejmuje ok. 300 rodzin pszczelich stanowiących rezerwę genetyczną dla stada zachowawczego linii Augustowskiej.
Strefa izolacyjna obejmuje pas szerokości około 10 km od granicy strefy centralnej, populacja naturalna liczy około 800 rodzin.
Rejon hodowli zachowawczej został utworzony na terenach naturalnego występowania populacji pszczół środkowoeuropejskich. Siedliskiem linii jest Puszcza Augustowska i tereny przyległe, bardzo ubogie pożytkowo, na których występują obszary zwartych kompleksów leśnych z podszyciem niezbyt bogatym w rośliny atrakcyjne dla pszczół oraz duże obszary pozbawione drzew - ubogie łąki, często podmokłe z pojedynczymi drzewami i krzewami miododajnymi. Rzadziej zdarzają się tereny posiadające bardziej zwarte kompleksy roślin miododajnych. W Puszczy Augustowskiej panuje dość ostry klimat. Zimy są stosunkowo długie i ostre, w lecie mogą występować przymrozki a okres wegetacji roślin jest skrócony. Wiosny bywają dość kapryśne z nawrotami chłodów.
Funkcjonowanie rejonu ma na celu zabezpieczenie naturalnej populacji pszczół przed introdukcją obcych rasowo genów, a w konsekwencji przed wyparciem naturalnego genotypu pszczół środkowoeuropejskich. Realizowane jest to poprzez:
administracyjny zakaz przywożenia pszczół spoza rejonu oraz wprowadzania na tym obszarze matek innych linii niż M Augustowska;
naturalną izolację przestrzenną oraz systematyczną wymianę matek pszczelich w pasiekach położonych na terenie pasa izolacyjnego rejonu hodowli zachowawczej. Takie postępowanie powoduje wysycenie przestrzeni powietrznej trutniami pożądanymi tworząc tzw. barierę trutni i znacznie zwiększa prawdopodobieństwo unasieniania się matek z populacji chronionej w centrum rejonu nasieniem tych trutni.
W skład stad zachowawczych wchodzi:
materiał mateczny, czyli:
matki zakwalifikowane do wpisu lub wpisane do księgi dla linii M A,
matki pochodzące od matek wpisanych do księgi poddane stacjonarnej ocenie wartości użytkowej i hodowlanej dla linii M A,
matki wybrane lub odchowane z populacji naturalnej,( po pozytywnej ocenie fenotypu i zachowania.
materiał ojcowski, czyli:
matki pszczele z linii M A wpisane do księgi, a także ich córki,
matki z populacji naturalnej w strefie centralnej po pozytywnej ocenie obejmującej cechy ubarwienia osobników w rodzinie oraz zachowanie pszczół na plastrach, wykorzystywane wyłącznie w rozrodzie stada zachowawczego.
Materiał mateczny może być wykorzystywany do odchowu matek i trutni, materiał ojcowski tylko do odchowu trutni.
Zwiększenie liczby rodzin pszczelich w stadzie zachowawczym wiodącym jest możliwe poprzez:
odchowywanie matek-córek od matek wyselekcjonowanych w poszczególnych grupach utworzonych do reprodukcji stada,
pobranie całych rodzin pszczelich, matek lub odchowanie matek-córek z populacji naturalnej utrzymywanej przez pszczelarzy w rejonie hodowli zachowawczej, wykazujących charakterystyczne cechy pszczół linii M A opisane we wzorcu – standardzie hodowlanym zweryfikowane w ocenie obejmującej cechy ubarwienia osobników w rodzinie oraz zachowania pszczół na plastrach.
8.2.1. Stada zachowawcze wiodące
Całością prac hodowlanych będzie kierować podmiot utrzymujący stado zachowawcze wiodące, realizujące następujące działania:
1) utrzymywanie populacji chronionej w stadzie zachowawczym,
wychów i unasienianie matek pszczelich na remont i zwiększanie liczebności stad zachowawczych, dla pasiek w rejonie hodowli zachowawczej, do oceny terenowej oraz dla pozostałych odbiorców,
poddawanie pszczół ocenie wartości użytkowej i hodowlanej prowadzonej przez upoważniony podmiot,
zgłaszanie matek pszczelich do wpisu do księgi dla linii hodowlanej pszczół,
dokonywanie obserwacji w ocenie stacjonarnej w stadzie wiodącym i wyrywkowo w stadach współpracujących linii M A, zgodnie z obowiązującą metodyką,
dokonywanie obserwacji w ocenie fenotypowej, w tym pobieranie prób pszczół w stadzie wiodącym, stadach współpracujących linii M A oraz wyrywkowo w populacji naturalnej,
przygotowanie do oceny przynależności rasowej prób pszczół ze wszystkich stad zachowawczych linii M A i pobranych z populacji naturalnej,
prowadzenie selekcji i typowanie matek pszczelich do wpisu do ksiąg we wszystkich stadach zachowawczych linii M A,
ewidencja stanu rodzin pszczelich i matek we wszystkich stadach zachowawczych linii M A w tym typowanie materiału jako mateczny i ojcowski;
współpraca z pszczelarzami z rejonu hodowli zachowawczej obejmująca:
rozprowadzanie do pasiek matek pszczelich unasienionych lub nieunasienionych z materiału matecznego i ojcowskiego stad zachowawczych zgodnie ze zgłoszonym zapotrzebowaniem,
identyfikację matek pochodzących ze stad zachowawczych linii MA, rozprowadzanych do pasiek w rejonie hodowli zachowawczej.
dokonywanie wyboru z populacji naturalnej materiału najbardziej typowego dla linii M A do dalszych prac prowadzonych w stadach zachowawczych, w celu zabezpieczenia przed nadmiernym zawężeniem zmienności genetycznej w stadach.
11) szkolenie fachowe właścicieli stad współpracujących związane z oceną, wymianą matek, gospodarką pasieczną w warunkach oceny, profilaktyką zdrowotną.
12) reklama i promocja, w tym spotkania z pszczelarzami

8.2.2. Stada zachowawcze współpracujące
Zadania pasiek utrzymujących stada zachowawcze współpracujące:
utrzymanie populacji w wymaganym stanie ilościowym, (minimalna liczba rodzin w stadzie to - 10 szt.) ,
poddawanie pszczół ocenie wartości użytkowej i hodowlanej prowadzonej przez upoważniony podmiot,
przekazywanie do stada wiodącego matek pszczelich, które uzyskały najwyższe wyniki oceny i zostały wpisane do księgi, według potrzeb zgłoszonych przez stado wiodące,
dokonywanie obserwacji do oceny stacjonarnej zgodnie z obowiązującą metodyką i ustaleniami ze stadem wiodącym
udostępnianie pasieki do prowadzenia oceny fenotypowej i pobierania materiału (larw i trutni) przez stado wiodące,
wykonywanie zaleceń selekcyjnych otrzymanych ze stada wiodącego.
9. Koszty wdrażania i realizacji programu
Realizacja programu zgodnie z założeniami uwarunkowana będzie możliwościami zapewnienie środków finansowych na:
a. częściowe pokrycie kosztów utrzymania rodzin pszczelich w pasiekach uczestniczących w programie;
b. pokrycie kosztów realizacji zadań przez pasieki utrzymujące stada zachowawcze wiodące;
c. pokrycie kosztów wykupu materiału hodowlanego zagrożonego likwidacją, w przypadku wystąpienia takiej konieczności;
d. prowadzenie badań naukowych dotyczących charakterystyki populacji, itp.;
e. pokrycie kosztów prowadzenia promocji rasy, wytworzenia ekologicznych produktów pszczelarskich, rozbudowy zaplecza technicznego pasiek,
f. utrzymania na właściwym poziomie zdrowotności pasiek.
Podmioty zaangażowane w realizację programu będą zabiegały o uzyskanie środków finansowych na jego realizację ze środków budżetowych przeznaczonych na dotacje przedmiotowe dla podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa, programów rolno-środowiskowych, funduszy związanych z ochroną środowiska, projektów badawczych placówek naukowych oraz ze źródeł pozarządowych.
Dla zapewnienia właściwego funkcjonowania programu ochrony populacji pszczół rasy środkowoeuropejskiej linii M Augustowska realizatorzy programu prowadzić będą działania w kierunku popularyzacji wykorzystania linii w warunkach Polski północnej oraz promocji produktów uzyskiwanych z pasiek utrzymujących tą linię.
10. Nadzór nad realizacją oraz ocena efektywności działania programu
Nadzór nad realizacją programu hodowlanego ochrony sprawuje Grupa Robocza ds. ochrony zasobów genetycznych pszczół działająca przy Instytucie Zootechniki PIB.
Grupa Robocza będzie, na podstawie sprawozdania z realizacji programu sporządzonego przez stado wiodące, okresowo dokonywać oceny efektywności działania programu poprzez analizę przebiegu realizacji celów, w szczególności w odniesieniu do:
liczebności chronionej populacji w tym utrzymywania grup pochodzeniowych – analiza coroczna,
zgodności cech fenotypowych i biologicznych ze wzorcem linii– analiza coroczna,

Zmieniony program został pozytywnie zaopiniowany przez działającą przy Instytucie Zootechniki – Państwowym Instytucie Badawczym Grupę Roboczą ds. ochrony zasobów genetycznych pszczół dnia 1 kwietnia 2009 r. oraz przyjęty przez Radę Naukową Instytutu Zootechniki – Państwowego Instytutu Badawczego na posiedzeniu w dniu 22 października 2009


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:11 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
Program ochrony zasobów genetycznych
pszczół rasy środkowoeuropejskiej linii Północna

1. Historia rasy
Około 10 tys. lat temu, na skutek naturalnej migracji z terenu północnej Afryki, obszar środkowo-wschodniej Europy zasiedliły pszczoły, które genetycznie przystosowały się do ostrego klimatu tego regionu. Teren Polski jest naturalnym siedliskiem rasy pszczół rodzimych określonej jako środkowoeuropejska. Populacja pszczół linii M Północna wywodzi się od pszczół miejscowych utrzymywanych i selekcjonowanych w naturalnych warunkach klimatyczno-pożytkowych północnej Polski; powstała z połączenia linii pszczół środkowo-europejskich: Mazurki oraz Pomorskiej. Prace hodowlane nad wyprowadzeniem linii Mazurka oraz poprawieniem jej walorów użytkowych zostały podjęte na początku lat sześćdziesiątych XX wieku przez nieżyjącą już dr Wandę Ostrowską w pasiece Zootechnicznego Zakładu Doświadczalnego w Siejniku i następnie kontynuowane przez mgr Andrzeja Ejsmonta. Selekcja linii Pomorska w warunkach Pomorza Zachodniego prowadzona była w pasiece Okręgowej Stacji Hodowli Zwierząt w Szczecinie w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku.

2. Uzasadnienie konieczności ochrony
W połowie lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku do Polski zaczęto masowo sprowadzać pszczoły innych ras. Pszczelarze zaczęli się nimi interesować powodowani chęcią posiadania nowych, nieznanych ras pszczół oraz tym, że wskutek mieszańcowania pszczół miejscowych z importowanymi osiągali bardzo wysokie wydajności miodu. W wyniku specyfiki biologii (rójka jako naturalny sposób podziału rodzin pszczelich) i unasieniania się pszczół (trutnie latając w powietrzu unasieniają naturalnie matki w całej populacji) nastąpiła bardzo szybka niekontrolowana introdukcja obcych genów, co stało się przyczyną zmian pierwotnego genotypu i wypierania wartościowych cech pszczół rodzimych związanych z przystosowaniem do bytowania w warunkach długiej i ostrej zimy, częstych nawrotów chłodów wiosną i ubogich pożytków.
Opisany wyżej proces, jak również drastyczne zwiększenie się kosztów utrzymania pasiek i spadek opłacalności produkcji pasiecznej, likwidacja większości pasiek utrzymywanych przez jednostki państwowe (w tym ZZD Siejnik i OSHZ Szczecin) przy braku zainteresowania pszczelarzy użytkowaniem pszczół środkowoeuropejskich w czystej rasie wynikającym z niższej produkcyjności, spowodowały w ostatnich latach XX wieku gwałtowny spadek liczebności pogłowia populacji pszczół miejscowych.
Populacja pszczół linii M Północna zachowała szereg cennych cech, z których najważniejsze to :
tworzenie małych i średnich rodzin na zimę, co wiąże się z mniejszym zużyciem pokarmu w czasie zimowli,
większa odporność na choroby,
szybki i dynamiczny rozwój wiosenny, następujący wraz z ustabilizowaniem się pogody,
zdolność do wykorzystania różnorodnych pożytków (nawet bardzo ubogich).
Cechy te mogą mieć duże znaczenie w wykorzystaniu linii M Północna jako komponentu w krzyżowaniu z innymi liniami.
Pszczoły rodzime, przystosowane do bytowania w specyficznych warunkach klimatyczno-pożytkowych Polski północnej są trwałym elementem historii i kultury naszego kraju. Przez wieki utrzymywane w barciach, kłodach, a później w ulach, wpłynęły na kształtowanie obrazu polskiej wsi i stanowiły jej integralną część. W dobie dzisiejszych szybkich zmian środowiska naturalnego oraz jego ogromnej degradacji podniesienie poziomu agrotechniki spowodowało pogorszenie się warunków bytowania i wymieranie populacji owadów dziko żyjących użytecznych jako zapylacze. Tym bardziej wzrasta znaczenie pszczół miejscowych, które wykazując doskonałe cechy przystosowawcze do środowiska, mają wpływ na zwiększenie i poprawienie ilości plonów z pól i sadów, poprawy jakości owoców i nasion. Pszczoły te są także ważnym czynnikiem w biocenozie lasu, który stanowi ich pierwotne, naturalne środowisko. Dostateczna ilość pszczół w lesie przyczynia się do zwiększenia plonu nasion licznych gatunków drzew, co sprzyja naturalnemu odnawianiu się drzewostanu. Pszczoły zapylają także kwiaty licznych krzewów leśnych zwiększając plony ich owoców, stanowiących pokarm wielu gatunków ptaków.

3. Cele programu
Zachowanie populacji linii M Północna i zwiększenie jej liczebności docelowo do minimum 200 rodzin pszczelich utrzymywanych w stadach zachowawczych.
Zachowanie cech fenotypowych typowych dla tej populacji.
Zachowanie wartościowych cech przystosowawczych wykorzystywanych (w chowie czystym i krzyżowaniu) w użytkowaniu pszczół w trudnych warunkach klimatyczno - pożytkowych północnej Polski, takich jak:
tworzenie małych i średnich rodzin na zimę,
szybki i dynamiczny rozwój wiosenny następujący wraz z ustabilizowaniem się pogody,
zdolność do wykorzystywania ubogich pożytków.
Zmniejszenie skłonności do rójki i agresywności.

4. Wzorzec - standard hodowlany:
rasa : środkowo-europejska (M) linia: Północna (Pn)

I. Przynależność rasowa
1) na podstawie cech:
-1 długość-2 języczka
-3 indeks kubitalny Zakres wartości cech z pomiarów mieści się w ramach
modelu dla rasy środkowoeuropejskiej w zakresie +/- 3Z (Z= wskaźnik podobieństwa wg Gromisz M. Pszczelnicze Zeszyty Naukowe, PWRiL 1981 r.,s.51)
lub
Zakres wartości cech mieści się w ramach modelu dla populacji ekotypowej, określonego przez ISK OP w Puławach
lub
2) na podstawie użyłkowania prawego skrzydła) Wskaźnik podobieństwa do populacji wzorcowej dla badanej próbki pszczół nie powinien być większy od 3 (WP≤3).
II. Cechy fenotypowe
1) Ubarwienie osobników ubarwienie wszystkich osobników jednolicie ciemne, bez zażółceń;
u czerwiących matek dopuszczalne brązowe rozjaśnienie tergitów (bez zażółceń)
2) Kształt matek matki o kształcie wydłużonym (nie krótkie i beczkowate) o wyglądzie prawidłowym, bez wyraźnych wad anatomicznych i uszkodzeń mechanicznych
III. Cechy biologiczne:

1) Rozwój linia osiąga pełnię rozwoju wiosennego na okres kwitnienia rzepaku
utrzymywanie siły rodzin duża siła rodzin utrzymuje się przez cały sezon
2) Skłonność do rójki
na brak pożytku i zbyt ciasne gniazdo pszczoły reagują trudnym do opanowania nastrojem rojowym
3) Sposób zachowania wskazujący na ich łagodność lub złośliwość.
pszczoły są łagodne, ale zwiększają agresywność w gorszych warunkach pogodowych i okresach bezpożytkowych
4) Zimotrwałość
linia dobrze zimuje, po zimie nie stwierdza się dużych osypów
IV. Cechy zachowania

1) Zachowanie pszczół na plastrze
pszczoły i matki na plastrach są ruchliwe, po wyjęciu ramek z ula spływają w dół plastra, przy nadmiernym dymieniu podrywają się do lotu
2) Miejsce gromadzenia zapasów
linia zapasy miodu gromadzi wokół czerwiu, pyłek gromadzi wokół czerwiu, w sposób nieuporządkowany
3) Sposób zasklepiania plastrów
zasklep na świeżo poszytych plastrach (po pożytku głównym) - na sucho lub półmokro
V. Cechy produkcyjne

Miodność pszczoły wykorzystują wszystkie pożytki w sezonie

Próbki pszczół do oceny przynależności rasowej będą preparowane w pasiece utrzymującej stado zachowawcze wiodące; pomiary i analizy wykonywane są w laboratorium morfologii pszczół, znajdującym się obecnie w Stacji Hodowli i Unasienienia Zwierząt w Bydgoszczy Sp. z o.o., Pasieka Hodowlana w Olecku, Sekcja Hodowlana w Parzniewie.

5. Zakres prowadzenia oceny wartości użytkowej pszczół niezbędny do realizacji programu
Dla pszczół linii hodowlanej M Północna prowadzi się ocenę wartości użytkowej łącznie z oceną wartości hodowlanej. Ocena prowadzona jest wg stacjonarnej lub terenowej metodyki oceny pszczół zgodnie z obowiązującymi przepisami. Ocena obejmuje poszczególne matki pszczele pochodzące z linii hodowlanej pszczół M Północna.

A. Szczegółowy sposób prowadzenia oceny stacjonarnej dla linii hodowlanej pszczół
M Północna wg Stacjonarnej metodyki oceny pszczół.
Cechy podlegające ocenie oraz zasady ich oceny:
I. Cechy fenotypowe:
1) Ubarwienie szkieletu chitynowego matek
cechy pożądane: jednolicie ciemne, u matek czerwiących dopuszczalne brązowe rozjaśnienie tergitów (bez zażółceń) (+)
cechy dyskwalifikujące: zażółcone (-)
termin obserwacji: przed unasienianiem
2) Ubarwienie szkieletu chitynowego robotnic
cechy pożądane: jednolicie ciemne (+)
cechy dyskwalifikujące: w rodzinie pszczelej pojawiają się osobniki zażółcone (-)
termin obserwacji: podczas przeglądów rodzin pszczelich
3) Ubarwienie szkieletu chitynowego trutni
cechy pożądane: jednolicie ciemne (+)
cechy dyskwalifikujące: osobniki zażółcone (-)
termin obserwacji: podczas unasieniania
4) Kształt matek
cechy pożądane: wydłużone, o prawidłowej budowie (+)
cechy dyskwalifikujące: krótkie, beczkowate (-)
termin obserwacji: po wygryzieniu i czerwiące

II. Cechy biologiczne:
1) Rozwój - dostosowanie rozwoju do pożytku rzepakowego - na podstawie ilości czerwiu w rodzinie przeliczonego na pełne plastry (z dokładnością do 0,5 plastra) w następujących terminach:
I pomiar – przy I przeglądzie wiosennym,
II pomiar – w okresie kwitnienia rzepaku
w porównaniu do średnich dla ocenianej populacji
Skala oceny:
3 pkt. - wartości z I pomiaru średnie i poniżej średniej, różnica z pomiarów co najmniej średnia
2 pkt. - wartości z I pomiaru powyżej średniej, różnica z pomiarów średnia lub większa od średniej
l pkt. - różnica z pomiarów poniżej średniej.
Przy określaniu średnich wartości przyjmuje się tolerancję +/- 0,5 plastra czerwiu.
2) Utrzymywanie siły rodzin w sezonie - na podstawie ilości plastrów obsiadanych przez pszczoły liczonych w terminie około 30 dni po pełni kwitnienia jabłoni (okres kwitnienia akacji) w porównaniu do średnich dla ocenianej populacji.
Skala oceny:
3 pkt. - rodzina silna, powyżej średniej liczby plastrów obsiadanych,
2 pkt. - rodzina o średniej sile,
1 pkt. - pozostałe rodziny.
Przy określaniu średnich wartości przyjmuje się tolerancję +/- 1 plastra obsiadanego.
3) Skłonność do rójki - na podstawie skłonności rodziny od występowania nastroju rojowego (budowanie miseczek i mateczników rojowych), a także reakcji rodziny na zabiegi przeciwrojowe.
Skala oceny:
3 pkt. - rodziny, w których nie wystąpiły objawy nastroju rojowego;
2 pkt. - rodziny pozytywnie reagujące na zabiegi przeciwrojowe;
l pkt. - rodziny wymagające intensywnych zabiegów przeciwrojowych;
0 pkt. - wyjście roju lub konieczność rozrojenia.
4) Sposób zachowania pszczół wskazujący na łagodność lub złośliwość - na podstawie reakcji pszczół na wykonywane przez pszczelarza prace w rodzinie pszczelej i na dym.
Skala oceny:
3 pkt. - rodziny spokojnie obsługiwane pozwalają pszczelarzowi na pracę bez dymu lub
przy użyciu minimalnej ilości dymu;
2 pkt. – pszczoły atakują z przyczyn uzasadnionych (pogorszenie warunków atmosferycznych,
nieumiejętna obsługa lub brak pożytku);
l pkt. – pszczoły atakują bez powodu;
0 pkt. - wybitna złośliwość pszczół przejawiająca się żądleniem nawet przy zbliżaniu się do ula.
Zimotrwałość - na podstawie ilości obsiadanych plastrów przez pszczoły po pierwszym oblocie wiosennym (przy pierwszym możliwym przeglądzie) w stosunku do wielkości rodziny zazimowanej (konieczności ścieśniania gniazda) oraz ogólnego stanu i kondycji rodziny po zimowli - dyskwalifikacja
Skala oceny:
3 pkt. - rodziny nie wymagające ścieśniania gniazda, w bardzo dobrej kondycji;
2 pkt. - rodziny z małym osypem, wymagające niewielkiego ścieśnienia gniazda (o 1-2 ramki)
l pkt - rodziny z dużym osypem wymagające ścieśnienia gniazda o więcej niż 2 ramki, w ogólnie słabej kondycji,
0 pkt. - rodziny nie rokujące rozwoju - dyskwalifikacja

III. Cechy zachowania:
1) Zachowanie pszczół na plastrach
cechy pożądane: ruchliwe, spływają w dół plastra (+)
cechy dyskwalifikujące: trzymanie się plastra (-)
termin obserwacji: podczas przeglądów
2) Miejsce gromadzenia zapasów - rozmieszczenie pyłku - premiowane gromadzenie pyłku blisko czerwiu, w komórkach między czerwiem, w sposób nieuporządkowany (+).
3) Miejsce gromadzenia zapasów - składania miodu na plastrze - premiowane gromadzenie zapasów miodu wokół czerwiu (+).
4) Sposób zasklepienia plastrów:
cechy pożądane: zasklep suchy i półmokry (+)
cechy dyskwalifikujące: zasklep mokry (-).

IV. Cechy produkcyjne:
Miodność – określana w kg miodu, oszacowana na podstawie stopnia wypełnienia plastrów stwierdzonych w rodzinach pszczelich podczas przeglądów przeprowadzonych po zakończeniu poszczególnych pożytków oraz plastrów odebranych.
Skala oceny:
3 pkt. - wydajność z rodziny powyżej średniej dla ocenianej populacji;
2 pkt. - wydajność zbliżona do średniej dla ocenianej populacji (przyjmuje się tolerancję +/- 2 kg miodu);
l pkt. - ilość miodu poniżej średniej;
0 pkt.- brak miodu, konieczność karmienia.

B. Ocena terenowa
Do oceny terenowej prowadzonej zgodnie z obowiązującymi przepisami mogą być tworzone grupy w czystości linii, mające na celu sprawdzenie poziomu wartości użytkowej głównie na obszarze jej naturalnego występowania tj. Polski północnej oraz grupy unasieniane krzyżowo międzyliniowo i międzyrasowo. Ocena terenowa bez względu na system kojarzeń może być prowadzona na terenie całego kraju.

6. Określenie wielkości populacji biorącej udział w programie
W 2008 r. liczebność populacji linii M Północna wynosiła 198 rodzin pszczelich utrzymywanych w stadzie zachowawczym wiodącym w Stacji Hodowli i Unasieniania Zwierząt Sp. z o.o. w Bydgoszczy Pasiece Hodowlanej w Olecku oraz w 4 stadach współpracujących zlokalizowanych w okolicach Olecka, Kętrzyna i Lidzbarka Warmińskiego.
Zwiększanie liczebności populacji realizowane będzie poprzez zwiększanie liczby matek w istniejących stadach zachowawczych oraz włączanie do programu nowych stad współpracujących.

7. Metody hodowlane
a) Prace hodowlane prowadzone będą w kierunku wyeliminowania skłonności do rójki i do agresji, przy zachowaniu cech dobrej zimotrwałości oraz pozostałych cech użytkowych i fenotypowych na obecnym poziomie.
Dyskwalifikacji podlegają matki w rodzinach pszczelich, które nie spełniają wymagań wzorca w zakresie przynależności rasowej, fenotypu, wykazują wybitną złośliwość pszczół przejawiającą się żądleniem nawet przy zbliżaniu się do ula (ocena 0 pkt dla cechy - Sposób zachowania pszczół wskazujący na łagodność lub złośliwość), lub rodziny nie rokujące rozwoju (0 pkt. dla cechy Zimotrwałość) lub też uzyskały wynik (-) w ocenie cech zachowania.
Pozostałe matki będą typowane do wpisu do ksiąg oraz wykorzystywane do reprodukcji w stadach zachowawczych oraz w celu produkcji materiału hodowlanego dla odbiorów nie uczestniczących w programie.
b) sposób doboru do kojarzeń
Stronę mateczną dla matek przeznaczonych do stad zachowawczych mogą stanowić matki, które spełniły minimalne wymagania wpisu do ksiąg.
Stosowane będzie sztuczne unasienianie trutniami mieszanymi losowo dobranymi pochodzącymi od co najmniej dwóch matek wpisanych do księgi dla linii M Pn lub ich córek. Dobór indywidualny będzie prowadzony w przypadku konieczności utrwalenia pożądanych cech.
W przypadku zaobserwowania ujemnych skutków inbredu w unasienianiu matek (potomstwa matek silniej zinbredowanych) przeznaczonych do stada zachowawczego wiodącego dopuszcza się stosowanie domieszki trutni z linii M Augustowska w celu zwiększenia zmienności i wigoru oraz zachowania plastyczności selekcyjnej linii M Pn.
Strone ojcowską stanowić będą matki spełniające minimalne wymagania wpisu do ksiąg
c) sposób wykorzystania i zakres kriokonserwacji materiału biologicznego
W hodowli pszczół nasienie wykorzystywane jest do unasieniania matek pszczelich bezpośrednio po pobraniu. Materiał biologiczny nie podlega przechowywaniu.

8. Podstawy organizacyjne realizacji programu
8.1 Programem ochrony zasobów genetycznych pszczół linii M Północna mogą być objęte rodziny pszczele z matkami wpisanymi do księgi lub spełniającymi warunki wpisu do księgi lub poddane do rodzin pszczelich w celu stacjonarnej oceny wartości użytkowej i hodowlanej zgodnie z obowiązującymi przepisami - wyprodukowane w pasiece stada wiodącego od matek wpisanych do księgi lub ich córek.
Programem ochrony będą mogły być objęte pasieki utrzymujące minimum 10 matek pszczelich linii M Północna spełniających warunki uczestnictwa w programie.
Kwalifikacja rodzin pszczelich do udziału w programie będzie dokonywana przez Instytut Zootechniki na podstawie protokołu z przeglądu przeprowadzonego w celu stwierdzenia stanu matek na dzień 1 września.
Program realizowany będzie wspólnie przez:
właścicieli pasiek utrzymujących stada zachowawcze linii M Północna,
Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy koordynujący działania w zakresie ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich,
podmiot prowadzący ocenę pszczół oraz księgę dla linii hodowlanej pszczół M Północna.
Zasady uczestnictwa hodowców w programie ochrony będzie określać umowa zawarta pomiędzy właścicielem pasieki a podmiotem odpowiedzialnym za realizację programu.
8.2 Stada zachowawcze
Populacja pszczół objęta programem ochrony utrzymywana będzie w systemie stad zachowawczych, w skład których wchodzi:
1) materiał mateczny, czyli matki wpisane do księgi dla linii M Pn oraz ich córki spełniające minimalne wymogi wpisu do księgi dla linii M Pn,
2) materiał ojcowski, czyli matki pszczele z linii M Pn wpisane do księgi oraz ich córki
Materiał mateczny może być wykorzystywany do odchowu matek i trutni, materiał ojcowski tylko do odchowu trutni.
Realizacja programu będzie oparta na współpracy pomiędzy podmiotem utrzymującym stado zachowawcze wiodące i podmiotami utrzymującymi stada zachowawcze współpracujące. Zasady tej współpracy będą określone w umowie zawartej pomiędzy tymi podmiotami.
8.2.1. Stado zachowawcze wiodące
Całością prac hodowlanych będzie kierować podmiot utrzymujący stado zachowawcze wiodące, realizujący następujące zadania:
1/ utrzymanie stada zachowawczego wiodącego, w celu zachowania puli genów w jak największej zmienności,
2/ wychów i unasienianie matek pszczelich na remont i zwiększanie liczebności stad zachowawczych, do oceny terenowej oraz dla odbiorców komercyjnych (nie uczestniczących w programie),
3/ poddawanie pszczół ocenie wartości użytkowej i hodowlanej prowadzonej przez upoważniony podmiot,
4/ zgłaszanie matek pszczelich do wpisu do księgi dla linii hodowlanej pszczół,
5/ dokonywanie obserwacji w ocenie stacjonarnej w stadzie wiodącym i w stadach współpracujących linii M Pn; zgodnie z obowiązującą metodyką oceny.
6/ dokonywanie obserwacji w ocenie fenotypowej, w tym pobieranie prób pszczół w stadzie wiodącym i w stadach współpracujących,
7/ przygotowywanie do oceny przynależności rasowej prób pszczół ze wszystkich stad zachowawczych linii M Pn,
8/ prowadzenie selekcji i typowanie matek pszczelich do wpisu do ksiąg we wszystkich stadach zachowawczych linii M Pn,
9/ ewidencja matek pszczelich we wszystkich stadach zachowawczych linii M Pn, w tym typowanie materiału jako mateczny i ojcowski,
10/ szkolenie fachowe właścicieli stad współpracujących i pszczelarzy przystępujących do realizacji programu,
11/ reklama i promocja, w tym spotkania z pszczelarzami.
8.2.2. Stada zachowawcze współpracujące
Zadania pasiek utrzymujących stada zachowawcze współpracujące:
utrzymanie populacji w wymaganym stanie ilościowym, (minimalna liczba rodzin w stadzie to - 10 szt.) ,
poddawanie pszczół ocenie wartości użytkowej i hodowlanej prowadzonej przez upoważniony podmiot,
dokonywanie obserwacji do oceny stacjonarnej zgodnie z obowiązującą metodyką oceny i ustaleniami ze stadem wiodącym
udostępnianie pasieki do prowadzenia oceny fenotypowej i pobierania materiału (larw i trutni) przez stado wiodące,
przekazywanie do stada wiodącego matek pszczelich, które uzyskały najwyższe wyniki oceny i zostały wpisane do ksiąg, według potrzeb zgłoszonych przez stado wiodące,
wykonywanie zaleceń selekcyjnych otrzymanych ze stada wiodącego.

9. Koszty wdrażania i realizacji programu
Realizacja programu zgodnie z założeniami uwarunkowana będzie możliwościami zapewnienie środków finansowych na:
a. częściowe pokrycie kosztów utrzymania rodzin pszczelich w pasiekach uczestniczących w programie;
b. pokrycie kosztów realizacji zadań przez pasieki utrzymujące stada zachowawcze wiodące;
c. pokrycie kosztów wykupu materiału hodowlanego zagrożonego likwidacją, w przypadku wystąpienia takiej konieczności;
d. prowadzenie badań naukowych dotyczących charakterystyki populacji, itp.;
e. pokrycie kosztów prowadzenia promocji rasy, wytworzenia ekologicznych produktów pszczelarskich, rozbudowy zaplecza technicznego pasiek,
f. utrzymania na właściwym poziomie zdrowotności pasiek.
Podmioty zaangażowane w realizację programu będą zabiegały o uzyskanie środków finansowych na jego realizację ze środków budżetowych przeznaczonych na dotacje przedmiotowe dla podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa, programów rolno-środowiskowych, funduszy związanych z ochroną środowiska, projektów badawczych placówek naukowych oraz ze źródeł pozarządowych.
Dla zapewnienia właściwego funkcjonowania programu ochrony populacji pszczół rasy środkowoeuropejskiej linii Północna realizatorzy programu prowadzić będą działania w kierunku popularyzacji wykorzystania linii w warunkach Polski północnej oraz promocji produktów uzyskiwanych z pasiek utrzymujących tą linię.

10. Nadzór nad realizacją oraz ocena efektywności działania programu
Nadzór nad realizacją programu hodowlanego ochrony będzie sprawować Grupa Robocza ds. ochrony zasobów genetycznych pszczół działająca przy Instytucie Zootechniki PIB.
Grupa Robocza będzie, na podstawie sprawozdania z realizacji programu sporządzonego przez stado wiodące, dokonywać oceny efektywności działania programu poprzez analizę przebiegu realizacji celów, w szczególności w odniesieniu do:
liczebności chronionej populacji w tym utrzymywania grup pochodzeniowych – analiza coroczna,
zgodności cech fenotypowych i biologicznych ze wzorcem linii– analiza coroczna,

Zmieniony program został pozytywnie zaopiniowany przez działającą przy Instytucie Zootechniki – Państwowym Instytucie Badawczym Grupę Roboczą ds. ochrony zasobów genetycznych pszczół dnia 1 kwietnia 2009 r. oraz przyjęty przez Radę Naukową Instytutu Zootechniki – Państwowego Instytutu Badawczego na posiedzeniu w dniu 22 października 2009 r.


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:12 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
Program ochrony zasobów genetycznych pszczół
rasy środkowoeuropejskiej linii Kampinoska

1. Historia rasy
Rasa pszczół środkowoeuropejska Apis mellifera mellifera L. pierwotnie obejmowała swym zasięgiem tereny całej Polski z wyjątkiem jej południowych krańców. Pszczoły te podlegały jedynie selekcji naturalnej i przystosowały się do trudnych warunków klimatyczno-pożytkowych naszego kraju. Wytworzyły szereg cennych cech takich jak bardzo dobra zimotrwałość rodzin, ostrożne czerwienie przy nawrotach zimna wiosną, szybki rozwój rodzin po ustabilizowaniu się warunków pogodowych. W trakcie ewolucji powstało szereg populacji lokalnych o cechach pszczoły środkowoeuropejskiej, nieznacznie różniących się od siebie.
Na skutek masowego importu obcych ras pszczół do Polski, szczególnie w latach sześćdziesiątych XX wieku, nastąpiło niemal całkowite wyparcie pszczół środkowoeuropejskich z terenu ich naturalnego występowania. Wynikało to głównie ze specyfiki unasieniania pszczół – trutnie latając w powietrzu unasieniają naturalnie matki w całej populacji, wskutek czego następuje bardzo szybka introdukcja obcych genów, nawet przy niewielkiej ilości importowanych matek.
Jedną z linii reprezentujących genotyp pszczół środkowoeuropejskich w stosunkowo czystej formie w środowisku naturalnym dla ich pierwotnego występowania, są pszczoły linii M Kampinoska utrzymywane w pasiekach na terenie Puszczy Kampinoskiej. Są one objęte ochroną już od lat 70. ubiegłego wieku. Na początku lat 80. utworzono administracyjnie rejon hodowli zachowawczej tej linii dzięki czemu przetrwała i stanowi obecnie cenne źródło genów pszczół środkowoeuropejskich. Program ochrony pszczół kampinoskich realizowany początkowo przez Oddziały Centralnej Stacji Hodowli Zwierząt, a od 2001r. Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt, doprowadził do utworzenia stada zachowawczego tej linii w pasiece w Parzniewie, obecnie należącej do Stacji Hodowli i Unasieniania Zwierząt Sp. z o.o. w Bydgoszczy oraz kilku stad w pasiekach indywidualnych.

2. Uzasadnienie konieczności ochrony
W rejonie hodowli zachowawczej pszczoły utrzymywane są w większości przez pszczelarzy indywidualnych. W latach 70 XX wieku. populacja w rejonie liczyła około 1500 rodzin pszczelich. W ostatnich latach liczebność populacji wykazuje tendencje spadkowe ze względu na ubogie pożytki i trudne warunki klimatyczne bytowania pszczół. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na zmniejszanie się populacji jest starzenie się i wymieranie pszczelarzy, którzy nie pozostawiają następców. Wśród pszczelarzy przeważają ludzie starsi, hołdujący tradycyjnym metodom gospodarki pasiecznej w ulach najstarszego w Polsce typu warszawskiego zwykłego, zrobionych własnoręcznie lub dziedziczonych z ojca na syna. Ze względu na oddalenie od większych ośrodków, w pasiekach tych przetrwały bardziej prymitywne systemy gospodarki pasiecznej, nastawione na rójki, gdzie nie stosuje się metod ograniczania czerwienia matek i sterowania rozwojem pszczół, a pszczołom nie odbiera się całego miodu przed zimą. Tradycyjne, a nawet obrzędowe traktowanie pszczół, z jakim mamy tu do czynienia, jest zanikającym elementem historycznym kultury rolniczej i miejscowego folkloru.
W środkowej i wschodniej części Puszczy Kampinoskiej obserwuje się niedobór pszczół i kłopoty z zapylaniem roślin chronionych. Zagrożeniem dla populacji jest podwożenie pasiek z woj. mazowieckiego na pożytki rzepakowe na południowo-zachodnie krańce rejonu, zalatywanie trutni zza Wisły na obszary gminy Brochów i Leoncin oraz trudne do skontrolowania sprowadzanie matek i rodzin pszczelich obcych ras i linii przez pszczelarzy na teren rejonu.
W hodowli pszczół postęp nie opiera się wyłącznie na selekcjonowaniu populacji w obrębie linii, ale przede wszystkim wynika z wykorzystania ich zdolności krzyżowniczej. Pszczoły miejscowe (tzn. rodzime) posiadają cechy podnoszące walory użytkowe mieszańców przy krzyżowaniu z innymi liniami. Powtarzalność rezultatów krzyżowania zależy od utrzymywania populacji w czystości rasy i linii.
Przy ogólnie zmieszańcowanym pogłowiu pszczół w Polsce konieczne jest chronienie pozostałości pszczół miejscowych w ich naturalnych enklawach, gdzie do tej pory przetrwały dzięki swej odrębności genetycznej i unikatowym cechom.

3. Cele programu
Zachowanie populacji pszczoły miejscowej M Kampinoska w rejonie hodowli zachowawczej, z równoczesnym dążeniem do utrzymania ich liczebności na poziomie nie mniejszym niż 1000 rodzin pszczelich,
Zwiększenie i utrzymanie liczebności stad zachowawczych na poziomie minimum 200 rodzin pszczelich.
Stabilizacja i zachowanie w stadach zachowawczych cech typowych dla populacji.
Reintrodukcja matek ze stad zachowawczych do populacji utrzymywanej w obrębie rejonów hodowli zachowawczej.
Doskonalenie cech użytkowych takich jak: miodność, nierojność, łagodność, przy zachowaniu charakterystycznych dla chronionej populacji cech fenotypowych oraz biologicznych, takich jak: dobra zimotrwałość, dostosowanie rozwoju rodzin pszczelich do warunków zewnętrznych.
4. Wzorzec - standard hodowlany
Rasa : środkowoeuropejska (M) Linia : Kampinoska (K)


I. Przynależność rasowa
1) na podstawie cech:
-1 długość-2 języczka
-3 indeks kubitalny Zakres wartości cech z pomiarów mieści się w ramach
modelu dla rasy środkowoeuropejskiej w zakresie +/- 3Z (Z= wskaźnik podobieństwa wg Gromisz M. Pszczelnicze Zeszyty Naukowe, PWRiL 1981 r.,s.51)
lub
Zakres wartości cech mieści się w ramach modelu dla populacji ekotypowej, określonego przez ISK OP w Puławach
lub
2) na podstawie użyłkowania prawego skrzydła) Wskaźnik podobieństwa do populacji wzorcowej dla badanej próbki pszczół nie powinien być większy od 3 (WP≤3).
II. Cechy fenotypowe:
1) Ubarwienie osobników
wszystkie osobniki jednolicie ciemne bez zażółceń; dopuszczalne u matek czerwiących brązowe rozjaśnienie sternitów, tergitów i odnóży oraz jaśniejsze ubarwienie owłosienia u wszystkich osobników
2) Kształt matek matki o kształcie wydłużonym – nie krótkie i beczkowate, o wyglądzie prawidłowym, bez wyraźnych wad anatomicznych i uszkodzeń mechanicznych
III. Cechy biologiczne:
1) Rozwój:
dostosowanie rozwoju do warunków zewnętrznych linia wykazuje intensywny rozwój po ustabilizowaniu się pogody wiosną
2) Skłonność do rójki
pszczoły wpadają w nastrój rojowy przy przerwach w pożytku i ciasnym gnieździe
3) Sposób zachowania pszczół wskazujący na ich łagodność lub złośliwość pszczoły charakteryzują się przeciętną łagodnością, reagują bardziej agresywnie przy niesprzyjających warunkach atmosferycznych
4) Zimotrwałość linia dobrze zimuje, kończąc zimowlę z małym lub średnim osypem
IV. Cechy zachowania:
1) Zachowanie pszczół na plastrze pszczoły są ruchliwe, po wyjęciu z ula spływają z plastrów w dół tworząc grona
2) Sposób zasklepiania plastrów zasklep na świeżo poszytych plastrach (po pożytku głównym) - na sucho lub półmokro
3) Miejsce gromadzenia zapasów (pyłek) pyłek gromadzi wokół czerwiu i na sąsiednich plastrach w sposób uporządkowany
V. Cechy produkcyjne
Miodność pszczoły tej linii bardzo dobrze wykorzystują pożytki ubogie, wykorzystują pożytki od wczesnych do późnych (od rzepaku do spadzi)

Próbki pszczół do oceny przynależności rasowej są preparowane w pasiece utrzymującej stado zachowawcze wiodące; pomiary i analizy wykonywane są w laboratorium morfologii pszczół, znajdującym się obecnie w Stacji Hodowli i Unasieniania Zwierząt w Bydgoszczy Sp. z o.o., Pasieka Hodowlana w Olecku, Sekcja Hodowlana w Parzniewie.

5. Zakres prowadzenia oceny wartości użytkowej pszczół niezbędny do realizacji programu
Dla pszczół linii hodowlanej M Kampinoska prowadzi się ocenę wartości użytkowej łącznie z oceną wartości hodowlanej. Ocena prowadzona jest wg stacjonarnej lub terenowej metodyki oceny pszczół zgodnie z obowiązującymi przepisami. Ocena obejmuje poszczególne matki pszczele pochodzące z linii hodowlanej pszczół M Kampinoska.

A. Szczegółowy sposób prowadzenia oceny stacjonarnej dla linii hodowlanej pszczół
M Kampinoska wg Stacjonarnej metodyki oceny pszczół.
Cechy podlegające ocenie oraz zasady ich oceny:
W ocenie stacjonarnej prowadzona jest ocena fenotypu oraz ocena cech użytkowych.
Ocena fenotypu prowadzona jest według skali (++), (+), (-), ocena pozostałych cech wg. skali punktowej od 1 do 3 punktów lub 0 do 3 punktów.

I. Cechy fenotypowe
Ubarwienie szkieletu chitynowego matek, robotnic i trutni
cecha pożądana: jednolicie ciemne (++)
u matek czerwiących brązowe rozjaśnienia sternitów, tergitów i odnóży oraz jaśniejsze owłosienie u wszystkich osobników (+)
cecha dyskwalifikująca: osobniki zażółcone (-)
termin obserwacji: matek i trutni - podczas unasieniania,
pszczół-robotnic - podczas przeglądu rodzin w stadzie
2) Kształt i ogólny wygląd matek:
cecha pożądana: matki wydłużone o prawidłowej budowie (++) lub (+)
cecha dyskwalifikująca: matki krótkie, beczkowate, małe, koślawe, z uszkodzeniami mechanicznymi (-)
termin obserwacji: po wygryzieniu matek i obserwacja matek czerwiących
II. Cechy biologiczne:
1) dostosowanie rozwoju do warunków zewnętrznych – oceniane na podstawie ilości czerwiu w rodzinie przeliczonej na pełne plastry (z dokładnością do 0,5 plastra) w następujących terminach:
I pomiar - przy przeglądzie wiosennym,
II pomiar - po około 30 dniach po I pomiarze,
w porównaniu do średnich dla ocenianej populacji
Skala oceny:
3 pkt. - średnie wartości z I pomiaru, różnica z pomiarów co najmniej średnia
2 pkt. - wartości z I pomiaru powyżej lub poniżej średniej, różnica z pomiarów co najmniej średnia
l pkt. - różnica z pomiarów poniżej średniej, niezależnie od ilości czerwiu w rodzinach przy I pomiarze.
Przy określaniu średnich wartości przyjmuje się tolerancję ± 0,5 plastra czerwiu.
2) skłonność do rójki - oceniana na podstawie skłonności do występowania nastroju rojowego w rodzinie (budowanie miseczek matecznikowych lub mateczników rojowych) oraz na podstawie reakcji rodziny na zabiegi przeciwrojowe.
Skala oceny:
3 pkt.- rodziny bez nastroju rojowego,
2 pkt. - rodziny z pozytywną reakcją na zabiegi przeciwrojowe,
l pkt. - rodziny wymagające intensywnych zabiegów przeciwrojowych,
0 pkt. - wyjście roju lub konieczność rozrojenia
3) sposób zachowania wskazujący na łagodność lub złośliwość - oceniany na podstawie reakcji pszczół na prace w rodzinie pszczelej i na dym.
Skala oceny:
3 pkt. - rodziny, w których pszczoły przy przeglądach przy posługiwaniu się dymem nie żądlą,
2 pkt. - pojedyncze pszczoły atakują, pomimo prawidłowego użycia dymu,
l pkt. - rodziny, w których większa liczba pszczół atakuje podczas przeglądu z użyciem dymu,
0 pkt. - wybitna złośliwość pszczół przejawiającą się żądleniem już przy zbliżaniu się do ula - dyskwalifikacja.
4) zimotrwałość - oceniana na podstawie ilości plastrów obsiadanych przez pszczoły na wiosnę podczas pierwszego możliwego przeglądu po pierwszym oblocie wiosennym, w stosunku do wielkości rodziny zazimowanej (konieczność ścieśniania gniazda) oraz na podstawie ogólnej kondycji rodziny pszczelej po zimowli.
Skala oceny:
3 pkt.- rodziny silne, nie wymagające ścieśniania gniazda,
2 pkt. - rodziny z małym osypem wymagające niewielkiego ścieśnienia gniazda (1-2 plastry),
l pkt. - rodziny wymagające ścieśnienia gniazda o większą liczbę ramek, z dużym osypem, zawilgoconymi czy zaperzonymi plastrami w ogólnie słabej kondycji,
0 pkt. - spadek rodziny zimą lub rodzina nie rokująca rozwoju
Rodziny otrzymujące 0 lub l punkt będą dyskwalifikowane.
III. Cechy zachowania
1) Zachowanie pszczół na plastrach po wyjęciu z ula:
cechy pożądane: ruchliwość, “spływanie” w dół plastra, tworzenie “gron” (++)
spływanie z opóźnieniem, słabsza ruchliwość (+)
cecha dyskwalifikująca : uporczywe trzymanie się plastra (-)
termin obserwacji: podczas przeglądu rodzin
2) Sposób zasklepiania plastrów:
cecha pożądana: suchy (biały) (++)
półmokry (+)
cecha dyskwalifikująca: typowo mokry (ciemny) (-)
termin obserwacji: na plastrach zasklepionych w sezonie, głównie w okresie miodobrania.
Rozmieszczenie pyłku - premiowane gromadzenie dużej ilości pyłku obok czerwiu, w komórkach między czerwiem oraz na plastrach w jego pobliżu (+)
IV. Cechy produkcyjne:
Miodność – określona kilogramami miodu lub liczbą plastrów odebranych i pozostawionych rodzinie w ciągu całego sezonu. Ilość odebranego miodu będzie szacowana z dokładnością do 1 plastra lub 1 kg
Skala oceny:
3 pkt. - wydajność z rodziny powyżej średniej dla ocenianej populacji;
2 pkt. - wydajność zbliżona do średniej dla ocenianej populacji (przyjmuje się tolerancję +/- 1 kg miodu lub 1 plaster);
l pkt. - ilość miodu poniżej średniej;
0 pkt.- brak miodu, konieczność karmienia.
B. Ocena terenowa
Grupy do oceny terenowej prowadzonej zgodnie z obowiązującymi przepisami mogą być tworzone zarówno w czystości linii jak i w unasienianiu krzyżowym międzyliniowym i międzyrasowym. Ocena terenowa może być prowadzona na terenie całego kraju.

6. Określenie wielkości populacji biorącej udział w programie
Liczebność populacji objętej ochroną zasobów genetycznych w stadach zachowawczych w roku 2008 wynosiła 133 rodzin.
Stado zachowawcze wiodące należące do Stacji Hodowli i Unasieniania Zwierząt Sp. z o.o. w Bydgoszczy Pasieki Hodowlanej w Olecku Sekcji Hodowlanej w Parzniewie zlokalizowane jest w miejscowościach Granica i Zawady w gminie Kampinos; stado liczy 76 rodzin. W trzech pasiekach współpracujących utrzymywano 58 rodzin.
Populację naturalną rodzin pszczelich na terenie rejonu hodowli zachowawczej szacuje się na około 900 rodzin.
Zwiększenie liczebności populacji realizowane będzie poprzez zwiększanie liczby matek w istniejących stadach zachowawczych oraz włączanie do programu nowych stad współpracujących.

7. Metody hodowlane
a) Prace hodowlane prowadzone będą w kierunku zachowania fenotypu i cech charakterystycznych dla linii M K oraz doskonalenia cech użytkowych.
Dyskwalifikacji podlegają:
matki w rodzinach pszczelich, które nie spełniają wymagań wzorca w zakresie przynależności rasowej, fenotypu lub uzyskały wynik 0 w ocenie sposobu zachowania wskazującego na łagodność lub złośliwość, albo 0 lub 1 w ocenie zimotrwałości,
matki dające trutnie nie spełniające wymagań wzorca w zakresie fenotypowym.
Pozostałe matki będą typowane do wpisu do księgi oraz wykorzystywane do reprodukcji w stadach zachowawczych, do pasiek na terenie rejonu lub dla odbiorców nie uczestniczących w programie.
b) Sposób doboru matek pszczelich i trutni do kojarzeń
W reprodukcji materiału hodowlanego dla stad zachowawczych mogą brać udział:
1/ matki, które spełniły minimalne wymagania wpisu do ksiąg,
2/ matki bez pochodzenia lub ich córki pozyskane w rejonie hodowli zachowawczej. po pozytywnej ocenie obejmującej cechy ubarwienia osobników w rodzinie i zachowania pszczół na plastrach.
W reprodukcji materiału hodowlanego i użytkowego dla pozostałych odbiorców po stronie matecznej i ojcowskiej mogą brać udział matki, które spełniły minimalne wymagania wpisu do ksiąg.
Podstawowym celem doboru do kojarzeń w stadach zachowawczych jest zapewnienie jak największej zmienności genetycznej oraz zapobieganie inbredowi przy zachowaniu fenotypu i cech charakterystycznych dla linii. Osiągnąć to można poprzez podzielenie populacji na grupy wykorzystywane do rozrodu, przy założeniu jak najmniejszego spokrewnienia między grupami. Stopniowo, wraz ze wzrostem liczby rodzin w stadach, będzie wzrastała liczba grup. Numeracja grup według kolejnych numerów nie ulega zmianie z pokolenia na pokolenie.
W kojarzeniach kolejnych pokoleń matek z poszczególnych grup po stronie ojcowskiej wykorzystywane są trutnie z grupy lub grup wybranych według zasady, że powtórzenie tej samej grupy po stronie ojcowskiej powinno odbywać się w przybliżeniu co tyle lat ile jest grup.
Matki w każdej z grup będą inseminowane głównie nasieniem trutni mieszanych, pochodzących od matek wpisanych do księgi lub ich córek. W miarę możliwości technicznych przewiduje się także zastosowanie mieszania nasienia pobranego od różnych trutni.
W stadzie zachowawczym linii M K do czasu skompletowania grup i zastosowania schematu doboru rotacyjnego będzie stosowane unasienianie grupowe trutniami mieszanymi z grupy oraz częściowo dobór indywidualny, w celu namnożenia potomstwa od matek o zróżnicowanym pochodzeniu.
W celu zapewnienia zmienności możliwe jest stosowanie doboru indywidualnego, a także naturalnego unasieniania matek na terenie rejonu hodowli zachowawczej dla linii M K.
W celu zachowania wybitnych cech fenotypowych lub użytkowych, może być prowadzony także indywidualny dobór par rodzicielskich uwzględniający możliwość okresowego prowadzenia kojarzeń wsobnych.
Matki pszczele w stadach zachowawczych współpracujących będą uzupełnieniem stanu liczebnego poszczególnych grup stada wiodącego lub będą stanowić osobne grupy.
c) Sposób wykorzystania i zakres kriokonserwacji materiału biologicznego
W hodowli pszczół nasienie wykorzystywane jest bezpośrednio po pobraniu do unasieniania matek pszczelich. Materiał biologiczny nie podlega przechowywaniu.

8. Podstawy organizacyjne realizacji programu
8.1. Programem ochrony zasobów genetycznych pszczół linii M Kampinoska mogą być objęte rodziny pszczele z matkami:
wpisanymi do księgi lub spełniającymi warunki wpisu do księgi lub poddanymi do rodzin pszczelich w celu stacjonarnej oceny wartości użytkowej i hodowlanej zgodnie z obowiązującymi przepisami – wyprodukowanymi w pasiece stada wiodącego lub za jego zgodą od matek wpisanych do księgi lub ich córek,
pochodzącymi z populacji naturalnej po pozytywnej ocenie obejmującej cechy ubarwienia i zachowania
Programem ochrony będą mogły być objęte pasieki utrzymujące matki pszczele linii M Kampinoska spełniające warunki uczestnictwa w programie.
Kwalifikacja rodzin pszczelich do udziału w programie będzie dokonywana przez Instytut Zootechniki na podstawie protokołu z przeglądu przeprowadzonego w celu stwierdzenia stanu matek na dzień 1 września.
Program realizowany będzie wspólnie przez:
właścicieli pasiek utrzymujących stada zachowawcze linii M Kampinoska,
Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, koordynujący działania w zakresie ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich,
podmiot prowadzący ocenę pszczół oraz księgi dla linii hodowlanych pszczół.
Zasady uczestnictwa w programie ochrony pszczelarzy utrzymujących stada zachowawcze (minimalna liczba rodzin w stadzie to 10 szt.) będzie określać umowa zawarta pomiędzy właścicielem pasieki a Instytutem Zootechniki PIB.
Włączanie nowych stad zachowawczych do programu ochrony odbywa się na wniosek właściciela pasieki złożony do Instytutu Zootechniki PIB za pośrednictwem stada zachowawczego wiodącego dla linii M Kampinoska.
8.2. Stada zachowawcze
Realizacja programu będzie oparta na utrzymaniu rejonu hodowli zachowawczej pszczół kampinoskich oraz współpracy pomiędzy podmiotem utrzymującym stado zachowawcze wiodące i podmiotami utrzymującymi stada zachowawcze współpracujące. Zasady tej współpracy będą określone w umowie zawartej między tymi podmiotami.
Stada zachowawcze współpracujące będą mogły być lokalizowane poza obszarem rejonu hodowli zachowawczej w warunkach centralnej Polski w celu obserwacji wartości użytkowej populacji w odmiennych, często lepszych warunkach pożytkowych.
Rejon hodowli zachowawczej zlokalizowany w woj. mazowieckim na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego. Miejscowości objęte rejonem wymieniono w załączniku do programu. Populacja obejmuje około 900 rodzin pszczelich. Pasieki są rozmieszczone głównie na obrzeżach i w otulinie Puszczy Kampinoskiej, co jest uwarunkowane miejscem zamieszkania właścicieli pasiek
Rejon hodowli zachowawczej został utworzony na terenach naturalnego występowania populacji pszczół środkowoeuropejskich. Siedliskiem linii jest Puszcza Kampinoska, w której występują obszary zwartych kompleksów leśnych z podszyciem niezbyt bogatym w rośliny atrakcyjne dla pszczół oraz duże obszary pozbawione drzew – ubogie często podmokłe łąki, z pojedynczymi drzewami i krzewami miododajnymi. Rzadziej zdarzają się tereny posiadające bardziej zwarte kompleksy roślin miododajnych. Uprawy polowe wykorzystywane przez pszczoły, głównie rzepak, spotyka się na obrzeżach rejonu kampinoskiego. Pszczoły bytujące w takim środowisku wykształciły cechy przystosowawcze, które pozwoliły im na przetrwanie w trudnych warunkach klimatyczno-pożytkowych.
Funkcjonowanie rejonu ma na celu zabezpieczenie naturalnej populacji pszczół przed introdukcją obcych rasowo genów, a w konsekwencji przed wyparciem naturalnego genotypu pszczół środkowoeuropejskich. Realizowane jest to poprzez:
administracyjny zakaz przywożenia pszczół spoza rejonu oraz wprowadzania na tym obszarze matek innych linii niż M Kampinoska;
naturalną izolację przestrzenną oraz systematyczną wymianę matek pszczelich w pasiekach położonych na terenie, a zwłaszcza na obrzeżach rejonu hodowli zachowawczej. Takie postępowanie powoduje wysycenie przestrzeni powietrznej trutniami pożądanymi tworząc tzw. barierę trutni i znacznie zwiększa prawdopodobieństwo unasieniania się matek z populacji chronionych nasieniem tych trutni.
W skład stad zachowawczych wchodzi:
materiał mateczny, czyli:
matki zakwalifikowane do wpisu lub wpisane do księgi dla linii M K,
matki pochodzące od matek wpisanych do księgi poddane stacjonarnej ocenie wartości użytkowej i hodowlanej dla linii M K,
matki wybrane lub odchowane z populacji naturalnej po pozytywnej ocenie fenotypu i zachowania.
materiał ojcowski, czyli:
- matki pszczele z linii M K wpisane do księgi oraz ich córki,
- matki z populacji naturalnej po pozytywnej ocenie obejmującej cechy ubarwienia osobników w rodzinie i zachowania pszczół na plastrach, wykorzystywane wyłącznie w rozrodzie stada zachowawczego.
Materiał mateczny może być wykorzystywany do odchowu matek i trutni, materiał ojcowski tylko do odchowu trutni.
Zwiększenie liczby rodzin pszczelich w stadzie zachowawczym wiodącym może być realizowane poprzez:
odchowywanie matek-córek od matek wyselekcjonowanych w poszczególnych grupach utworzonych do reprodukcji stada,
pobranie całych rodzin pszczelich, matek lub odchowanie matek-córek z populacji naturalnej utrzymywanej przez pszczelarzy w rejonie hodowli zachowawczej, wykazujących charakterystyczne cechy pszczół linii M K opisane we wzorcu – standardzie hodowlanym zweryfikowane w ocenie obejmującej cechy ubarwienia osobników w rodzinie oraz zachowania pszczół na plastrach.
8.2.1. Stada zachowawcze wiodące
Całością prac hodowlanych będzie kierować podmiot utrzymujący stado zachowawcze wiodące, realizujące następujące działania:
1) utrzymywanie populacji chronionej w stadzie zachowawczym;
wychów i unasienianie matek pszczelich na remont i zwiększanie liczebności stad zachowawczych, dla pasiek w rejonie hodowli zachowawczej, do oceny terenowej oraz dla pozostałych odbiorców;
poddawanie pszczół ocenie wartości użytkowej i hodowlanej prowadzonej przez upoważniony podmiot;
zgłaszanie matek pszczelich do wpisu do księgi dla linii hodowlanej pszczół;
dokonywanie obserwacji w ocenie stacjonarnej w stadzie wiodącym i w stadach współpracujących linii M K, zgodnie z obowiązującą metodyką;
dokonywanie obserwacji w ocenie fenotypowej, w tym pobieranie prób pszczół w stadzie wiodącym, w stadach współpracujących linii M K oraz wyrywkowo w populacji naturalnej;
przygotowanie do oceny przynależności rasowej prób pszczół ze wszystkich stad zachowawczych linii M K;
prowadzenie oceny przynależności rasowej chronionych linii pszczół: Kampinoska, Augustowska i Północna,
9) prowadzenie selekcji i typowanie matek pszczelich do wpisu do ksiąg we wszystkich stadach zachowawczych linii M K;
10) ewidencja stanu rodzin pszczelich i matek we wszystkich stadach zachowawczych linii MK, w tym typowanie materiału jako mateczny i ojcowski;
11)Współpraca z pszczelarzami z rejonu hodowli zachowawczej obejmująca:
rozprowadzanie matek pszczelich unasienionych lub nieunasienionych zgodnie ze zgłoszonym zapotrzebowaniem,
identyfikację matek pochodzących ze stada zachowawczego wiodącego linii M K rozprowadzonych do pasiek w rejonie kampinoskim,
dokonywanie wyboru z populacji naturalnej materiału najbardziej typowego dla linii MK do dalszych prac prowadzonych w stadach zachowawczych, w celu zabezpieczenia przed nadmiernym zawężeniem zmienności genetycznej w stadach.
12) szkolenie fachowe właścicieli stad współpracujących związane z oceną, wymianą matek, gospodarką pasieczną w warunkach oceny, profilaktyką zdrowotną.
13) reklama i promocja, w tym spotkania z pszczelarzami.
8.2.2. Stada zachowawcze współpracujące
Zadania pasiek utrzymujących stada zachowawcze współpracujące:
utrzymanie populacji w wymaganym stanie ilościowym (minimalna liczba rodzin w stadzie to - 10 szt.) ,
poddawanie pszczół ocenie wartości użytkowej i hodowlanej prowadzonej przez upoważniony podmiot,
przekazywanie do stada wiodącego matek pszczelich, które uzyskały pozytywną ocenę i zostały wpisane do księgi, według potrzeb zgłoszonych przez stado wiodące,
dokonywanie obserwacji do oceny stacjonarnej zgodnie z obowiązującą metodyką i ustaleniami ze stadem wiodącym,
udostępnianie pasieki do prowadzenia oceny fenotypowej i pobierania materiału (larw i trutni) przez stado wiodące,
wykonywanie zaleceń selekcyjnych otrzymanych ze stada wiodącego.

9. Koszty wdrażania i realizacji programu
Realizacja programu zgodnie z założeniami uwarunkowana będzie możliwościami zapewnienie środków finansowych na:
a. częściowe pokrycie kosztów utrzymania rodzin pszczelich w pasiekach uczestniczących w programie;
b. pokrycie kosztów realizacji zadań przez pasieki utrzymujące stada zachowawcze wiodące;
c. pokrycie kosztów wykupu materiału hodowlanego zagrożonego likwidacją, w przypadku wystąpienia takiej konieczności;
d. prowadzenie badań naukowych dotyczących charakterystyki populacji, itp.;
e. pokrycie kosztów prowadzenia promocji rasy, wytworzenia ekologicznych produktów pszczelarskich, rozbudowy zaplecza technicznego pasiek,
f. utrzymania na właściwym poziomie zdrowotności pasiek.
Podmioty zaangażowane w realizację programu będą zabiegały o uzyskanie środków finansowych na jego realizację ze środków budżetowych przeznaczonych na dotacje przedmiotowe dla podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa, programów rolno-środowiskowych, funduszy związanych z ochroną środowiska, projektów badawczych placówek naukowych oraz ze źródeł pozarządowych.

Dla zapewnienia właściwego funkcjonowania programu ochrony populacji pszczół rasy środkowoeuropejskiej linii M Kampinoska realizatorzy programu prowadzić będą działania w kierunku popularyzacji wykorzystania linii w warunkach Polski centralnej oraz promocji produktów uzyskiwanych z pasiek utrzymujących tą linię.

10. Nadzór nad realizacją oraz ocena efektywności działania programu
Nadzór nad realizacją programu ochrony będzie sprawować Grupa Robocza ds. ochrony zasobów genetycznych pszczół działająca przy Instytucie Zootechniki.
Grupa Robocza będzie, na podstawie sprawozdania z realizacji programu sporządzonego przez stado wiodące, dokonywać oceny efektywności działania programu poprzez analizę przebiegu realizacji celów, w szczególności w odniesieniu do:
liczebności chronionej populacji w tym utrzymywania grup pochodzeniowych – analiza coroczna,
zgodności cech fenotypowych i biologicznych ze wzorcem linii– analiza coroczna,

Zmieniony program został pozytywnie zaopiniowany przez działającą przy Instytucie Zootechniki – Państwowym Instytucie Badawczym Grupę Roboczą ds. ochrony zasobów genetycznych pszczół dnia 1 kwietnia 2009 r. oraz przyjęty przez Radę Naukową Instytutu Zootechniki – Państwowego Instytutu Badawczego na posiedzeniu w dniu 22 października 2009 r.


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:14 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
ZAŁOŻYŁEM TEN TEMAT GDYŻ MIALEM SPORO PW NA TEMAT NASZEJ RODOWITEJ RASY W SUMIE JEST ICH 4


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:17 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
Pszczoły rasy środkowoeuropejskiej


Pszczoła środkowoeuropejska (podgatunek pszczoły miodnej Apis mellifera mellifera) od tysięcy lat zasiedlała cały północny pas Europy poprzez Niemcy, Skandynawię, Polskę i Rosję aż po Ural, dając początek wielu lokalnym populacjom.
Pierwotnie występowała na obszarze całej Polski z wyjątkiem Pogórza. Napływ pszczół z importu w ciągu ostatnich 40 lat spowodował zmieszańcowanie pogłowia i wypieranie pszczół miejscowych dających niższą produkcję miodu, ale odznaczających się wybitnymi walorami zimotrwałości, odpornością na niekorzystne warunki środowiskowe oraz bardzo dobrym wykorzystaniem różnorodnych pożytków.

Pszczoły rasy środkowoeuropejskiej charakteryzują się następującymi cechami:

v ubarwienie oskórka ciemne, z brunatnym lub szarym owłosieniem, bez wyraźnych pierścieni owłosienia,
v stosunkowo krótki języczek,
v pszczoły ruchliwe na plastrze, w czasie przeglądu gniazda robotnice zbiegają szybko w dół ramki i zwieszają się tworząc charakterystyczne „grona”,
v zapasy miodu zasklepiają pozostawiając warstwę powietrza pomiędzy miodem a zasklepem, co powoduje „biały” wygląd zasklepu,
v doskonale dostosowują rozwój wiosenny do kaprysów pogody, są odporne na niekorzystne warunki długiej zimowoli i chłodnego przedwiośnia, są dostosowane do lotów nawet w dni pochmurne i przy niskich temperaturach; jesienią silnie kitują gniazda, do zimowoli wchodzą silne, przez co dobrze wykorzystują pożytki wczesne,
v posiadają silny instynkt obronny.

W warunkach Polski bardzo istotne z punktu widzenia właściciela pasieki jest dostosowanie tych pszczół do różnych warunków zimowli, szczególnie do zimowoli trwających długo i przebiegających w surowych warunkach, a także do zmiennych warunków termicznych podczas jej trwania oraz dostosowanie rozwoju wiosennego do warunków klimatyczno – pożytkowych. Ostatnie lata pokazały, że wahania długości trwania zimowoli mogą dochodzić nawet do trzech miesięcy.
Pszczelarze zaczęli poszukiwać pszczół odpornych, zdolnych do utrzymania dobrej kondycji w tak zmiennym środowisku. W krzyżowaniu towarowym pszczoły środkowoeuropejskie poprawiają u mieszańców żywotność i elastyczność środowiskową, przez co zwiększają ich potencjał produkcyjny. Linie te jako komponenty krzyżowania oraz w czystym chowie są niezastąpione na terenach, gdzie panują trudne warunki klimatyczno-pożytkowe. :mrgreen:


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:27 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
KILKA ZDJEC[/hide][/scroll][/fade][/center][/list][/quote][/code]


Nie masz wymaganych uprawnień, aby zobaczyć pliki załączone do tego posta.


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:30 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
FOTY :shock:


Nie masz wymaganych uprawnień, aby zobaczyć pliki załączone do tego posta.


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:35 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
Linia M Asta jest populacją pszczół rasy środkowoeuropejskiej selekcjonowaną przez najdłuższy okres czasu. Jej nazwa pochodzi od inicjałów hodowcy – Aleksandra Stasińskiego z Radomska, który hodowlę tej linii rozpoczął w 1937 r. W 1946 roku z inicjatywy hodowcy powstało trutowisko w Borkach, które wykorzystywane było przez 36 lat, a następnie powstało trutowisko w Lubieniu wykorzystywane do 1996 roku. Na trutowiskach pnie ojcowskie stanowiła linia Asta, matki tej linii wymieniane były w pasie izolacyjnym o promieniu 7 km. Aleksander Stasiński od 1960 r. współpracował z Instytutem Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Puławach w zakresie oceny wartości użytkowej i morfologicznej pszczół. W 1977 r. Asta została przekazana do pasieki zarodowej w Kocierzowych należącej obecnie do Mazowieckiego Centrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt Sp. z o.o. w Łowiczu. Od tej pory utrzymywana jest w systemie hodowli zachowawczej – początkowo w oparciu o program opracowany przez Prof. Michała Gromisza z ISK w Puławach, a obecnie w ramach Programu hodowlanego ochrony zasobów genetycznych.
Program ochrony realizowany jest w stadach zachowawczych znajdujących się w powiecie radomszczańskim i piotrkowskim. Wielkość populacji naturalnej tej linii utrzymywanej poza stadami zachowawczymi (pow. radomszczański, częstochowski, wieluński) wynosi około 360 rodzin.
W rejonie występowania linii M Asta oprócz naturalnej roślinności, upraw oraz kompleksów leśnych występują bełchatowskie zwałowiska i hałdy powstałe na skutek odkrywek podczas wydobywania węgla brunatnego, przy ich rekultywacji i zagospodarowaniu, zwłaszcza w okresie wczesnowiosennym, są niezbędne zapylacze przystosowane do bytowania w trudniejszych warunkach środowiskowych, takie jak pszczoły miejscowe linii M Asta.

Typową cechą tej linii jest skłonność do cichej wymiany matek. Pszczoły nie ograniczają matki w czerwieniu przy obfitych pożytkach, ale dobrze zagospodarowują ule stojaki. Zbierają dużo pyłku i bardzo dobrze odbudowują węzę – zabudowują wolne przestrzenie.




Naturalnym siedliskiem pszczół linii M Augustowskiej jest obszar Puszczy Augustowskiej, gdzie ubogie pożytki nektarowe i pyłkowe wynikające z bardzo słabych gleb, ostry klimat kontynentalny z okresami niskich temperatur latem i długą zimą ukształtowały jej cechy użytkowe.
Od lat 70. XX wieku istnieje na terenie Puszczy Augustowskiej zamknięty rejon hodowli zachowawczej tej linii pszczół podzielony na strefę centralną o promieniu około 10 km od miejscowości Płaska oraz strefę izolacyjną obejmującą pas szerokości około 10 km od granicy strefy centralnej. Funkcjonowanie rejonu ma na celu zabezpieczenie naturalnej populacji pszczół środkowoeuropejskich przed introdukcją obcych rasowo genów.
Do strefy centralnej wprowadza się matki nieunasienione, które unasieniają się w sposób naturalny zwiększając zmienność genetyczną populacji. Strefa centralna licząca około 300 rodzin stanowi naturalny „bank genów”, z którego stado wiodące może czerpać materiał do odnawiania własnego stada i do selekcji.
Strefa izolacyjna tworzy naturalną barierę genetyczną przed zalatywaniem obcych trutni, poprzez stałe rotacyjne wprowadzenie matek wyhodowanych w stadzie wiodącym. W ten sposób „nasyca” się ten obszar trutniami odchowywanymi w sposób naturalny przez pszczoły od matek wprowadzonych do pasieki. Im więcej matek pochodzących ze stada zachowawczego jest wprowadzanych do pasiek w terenie izolacyjnym, tym mniejsze prawdopodobieństwo zalatywania trutni o niepożądanym genotypie. Populacja naturalna na terenie strefy izolacyjnej liczy około 800 rodzin.
Wśród pszczelarzy przeważają ludzie starsi, hołdujący tradycyjnym metodom gospodarki pasiecznej w ulach najstarszego w Polsce typu warszawskiego zwykłego, zrobionych własnoręcznie lub dziedziczonych z ojca na syna. Ze względu na oddalenie od większych ośrodków, w pasiekach tych przetrwały bardziej prymitywne systemy gospodarki pasiecznej, nastawione na rójki, gdzie nie stosuje się metod ograniczania czerwienia matek i sterowania rozwojem pszczół, a pszczołom nie odbiera się całego miodu przed zimą. Tradycyjne, a nawet obrzędowe traktowanie pszczół, z jakim mamy tu do czynienia, jest zanikającym elementem historycznym kultury rolniczej i miejscowego folkloru.

Charakterystyczny dla tej pszczoły jest sposób ułożenia zapasów pokarmu na zimę. Gdy rodzina nie obsiada wszystkich plastrów w gnieździe, to zapasy ze skrajnych plastrów gniazda przenosi do tej części, gdzie uwiąże się kłąb zimowy. Tworzenie mniejszych rodzin pociąga za sobą potrzebę zgromadzenia mniejszej ilości pokarmu na zimę. W czasie trwania sezonu pożytkowego, przy braku pokarmu cukrowego czy pyłkowego zauważa się loty pszczół nawet przy stosunkowo zimnej i wietrznej pogodzie. Z obserwacji prowadzonych przez pracowników pasieki w Olecku wynika, że pszczoła ta nie rabuje i nie daje się też rabować w zauważalny sposób. Nie reaguje zwiększoną złośliwością na brak pożytku. Przy przeglądach pszczoły nie trzymają się plastrów lecz spływają w dół, tworząc grona.



Naturalnym siedliskiem pszczół linii M Kampinoska jest obszar Puszczy Kampinoskiej, w której występują obszary zwartych kompleksów leśnych z podszyciem niezbyt bogatym w rośliny atrakcyjne dla pszczół oraz duże obszary pozbawione drzew – ubogie często podmokłe łąki, z pojedynczymi drzewami i krzewami miododajnymi. Rzadziej zdarzają się tereny posiadające bardziej zwarte kompleksy roślin miododajnych. Uprawy polowe wykorzystywane przez pszczoły, głównie rzepak, spotyka się na obrzeżach rejonu kampinoskiego.
Od początku lat 80. XX w. istnieje na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego zamknięty rejon hodowli zachowawczej tej linii pszczół. Jest on położony eliptycznie (40 km na 20 km) ze wschodu na zachód, pomiędzy Wisłą a strefą izolacyjną Parku. Wśród pszczelarzy przeważają ludzie starsi, hołdujący tradycyjnym metodom gospodarki pasiecznej w ulach najstarszego w Polsce typu warszawskiego zwykłego, zrobionych własnoręcznie lub dziedziczonych z ojca na syna. Ze względu na oddalenie od większych ośrodków, w pasiekach tych przetrwały bardziej prymitywne systemy gospodarki pasiecznej, nastawione na rójki, gdzie nie stosuje się metod ograniczania czerwienia matek i sterowania rozwojem pszczół, a pszczołom nie odbiera się całego miodu przed zimą. Tradycyjne, a nawet obrzędowe traktowanie pszczół, z jakim mamy tu do czynienia, jest zanikającym elementem historycznym kultury rolniczej i miejscowego folkloru.
Funkcjonowanie rejonu ma na celu zabezpieczenie naturalnej populacji pszczół przed introdukcją obcych rasowo genów, a w konsekwencji przed wyparciem naturalnego genotypu pszczół środkowoeuropejskich. Poprzez naturalną izolację przestrzenną oraz systematyczną wymianę matek pszczelich w pasiekach położonych na terenie, a zwłaszcza na obrzeżach rejonu hodowli zachowawczej. Takie postępowanie powoduje wysycenie przestrzeni powietrznej trutniami pożądanymi tworząc tzw. barierę trutni i znacznie zwiększa prawdopodobieństwo unasieniania się matek z populacji chronionych nasieniem tych trutni. Populację naturalną rodzin pszczelich na terenie rejonu hodowli zachowawczej szacuje się na około 900 rodzin.
W środkowej i wschodniej części Puszczy Kampinoskiej obserwuje się niedobór pszczół i kłopoty z zapylaniem roślin chronionych. Zagrożeniem dla populacji jest podwożenie pasiek z woj. mazowieckiego na pożytki rzepakowe na południowo-zachodnie krańce rejonu, zalatywanie trutni zza Wisły na obszary gminy Brochów i Leoncin oraz trudne do skontrolowania sprowadzanie matek i rodzin pszczelich obcych ras i linii na teren rejonu.

Linia Kampinoska zapasy miodu gromadzi nad czerwiem, chętnie w nadstawkach. pyłek gromadzi w sposób uporządkowany wokół czerwiu i na sąsiednich plastrach. Wykazuje skłonność do rabunku podczas przerw w pożytkach. Tworzy duże i silne rodziny.



Populacja pszczół linii M Północna wywodzi się od pszczół miejscowych utrzymywanych i selekcjonowanych w naturalnych warunkach klimatyczno-pożytkowych północnej Polski; powstała z połączenia dwóch linii pszczół środkowoeuropejskich: Mazurki oraz Pomorskiej. Prace hodowlane nad wyprowadzeniem linii Mazurka oraz poprawieniem jej walorów użytkowych zostały podjęte na początku lat sześćdziesiątych XX wieku przez dr Wandę Ostrowską w pasiece Zootechnicznego Zakładu Doświadczalnego w Siejniku i następnie kontynuowane przez mgr Andrzeja Ejsmonta. Selekcja linii Pomorska w warunkach Pomorza Zachodniego prowadzona była w pasiece Okręgowej Stacji Hodowli Zwierząt w Szczecinie w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku.

Linia M Północna utrzymuje dużą siłę rodzin przez cały sezon, przez co może być wykorzystana w gospodarce wędrownej. W okresie bezpożytkowym odznacza się zwiększoną skłonnością do rabunków, swego gniazda broni energicznie. Zapasy miodu gromadzi wokół czerwiu, pyłek również wokół czerwiu, w sposób nieuporządkowany.

Pszczoły

dr inż. Grażyna Polak
ul. Wspólna 30, 00-930 Warszawa
tel./fax. (022) 623 10 56
tel. (022) 623 17 14
e-mail: grazyna.polak@minrol.gov.pl

KONTAKT


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:42 - pn 
skorpion pisze:
ZAŁOŻYŁEM TEN TEMAT GDYŻ MIALEM SPORO PW NA TEMAT NASZEJ RODOWITEJ RASY W SUMIE JEST ICH 4

Rasy ?


Na górę
  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:42 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
A TU JAK KTOS CHCE MOZE ZAMOWIC MATKI TYCH RAS TU


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:44 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
Posiadamy materiał hodowlany następujących linii:

środkowoeuropejska linii Północna (M Pn)
Linia objęta programem ochrony zasobów genetycznych pszczół. Pochodzi od miejscowych pszczół środkowoeuropejskich z terenu północnej Polski. Dostosowana do warunków klimatyczno- pożytkowych tego regionu. Dobra zimowla, dynamiczny rozwój wiosenny, dobrze wykorzystuje pożytki wiosenne. Dobrze znosi długie i ostre zimy, nie niepokoi się przed oblotem. Odporna na choroby, długowieczna i żywotna. Doskonała do gospodarki wędrownej na pożytki ciągłe. Słabo gromadzi pyłek w końcu lata. Doskonała do krzyżowania międzyrasowego, głównie jako strona ojcowska. Najlepsze wyniki osiąga w krzyżówce z krainką linii Nieska i krainką linii Rumunka.

środkowoeuropejska linii Augustowska (M A)
Linia objęta programem ochrony zasobów genetycznych pszczół. Naturalnie wyselekcjonowana. Doskonale przystosowana do trudnych warunków przyrodniczych (bardzo ubogie pożytki, długie i ostre zimy, niskie temperatury nocą w okresie wiosenno- letnim). Na zimę tworzy rodziny stosunkowo małe, zużywa mało pokarmu, dobrze zimuje. W momencie przepływu nektaru rozwija się wybuchowo. Przy dobrych pożytkach łatwo osiąga dużą siłę i na ciasne gniazdo reaguje trudnym do opanowania nastrojem rojowym. Odporna na choroby, nie rabuje, nie reaguje zwiększoną złośliwością na brak pożytku. Przy przeglądach spływa w dół plastra, tworząc spadające grona. Miodnością nie ustępuje innym rasom. Polecana na pożytki średniowczesne (rzepak) i wszystkie pozostałe, oraz na tereny ubogie pożytkowo, stanowi cenny materiał hodowlany czysty genetycznie, doskonały do krzyżowania międzyrasowego.

środkowoeuropejska linii Kampinoska (M K)
Linia objęta programem ochrony zasobów genetycznych pszczół środkowoeuropejskich, utrzymywana w systemie stada zachowawczego. Pszczoły dobrze zimujące, dostosowują wiosenny rozwój do pogody - intensywnie rozwijają się po okresie chłodów. Tworzą rodziny duże, ruchliwe, spływające z plastrów. Reagują nastrojem rojowym na zbyt ciasne gniazdo i przerwy w pożytkach. W warunkach naturalnych (Puszcza Kampinoska) pszczoły o przeciętnej miodności i łagodności. Pszczoły odkrywane na nowo ze względu na dobrą zimowlę i dobre wykorzystanie pożytków, zwłaszcza w krzyżówkach z innymi rasami.

środkowoeuropejska linii Norweska (M Nor)
Pszczoły o barwie ciemnej lub ciemno-szarej, silnej budowie ciała. Bardzo dobrze zimują, wcześnie rozwijają się, utrzymują bardzo silne rodziny i gromadzą duże zapasy pyłku. Pszczoły łagodne, średnio rojliwe. Wymagają ograniczenia czerwienia. Pszczoły dobrze wykorzystujące pożytki od średnich do bardzo dużych, także spadziowe. W krzyżówkach z pszczołami kraińskimi świetnie nadają się na pożytki bardzo obfite, natomiast z pszczołami kaukaskimi - na pożytki średnie i mało obfite.

kraińska linii Rumunka (car R)
Charakteryzuje się dobrą zimotrwałością i dobrym rozwojem wiosennym. Łagodna, dobrze trzyma się plastrów, tworzy rodziny duże, produkuje dużo mleczka, doskonała do powiększania pasieki. Polecana na pożytki bardzo wczesne i wczesne - obfite.

kraińska linii Nieska
Powstała na bazie utrzymywanych dotychczas linii Niemka i Sklenar. Bardzo łagodna, dobrze trzyma się plastrów. Bardzo dobrze zimuje i odznacza się doskonałą dynamiką rozwoju. Wykazuje skłonność do ograniczania matek w czerwieniu przy pożytkach wczesnych i przejawia tendencję do cichej wymiany matek. Wyjątkowo miodna!

kraińska linii PWJOT (car PWJOT)
Linia pszczół pochodząca po matkach sprowadzonych z Węgier, z Austrii, a także po matkach sprowadzanych z Olsztyna, selekcjonowanych później w pasiece w Parzniewie. Pszczoły o podobnych cechach biologicznych i użytkowych, utrzymywane w odrębnych grupach pochodzeniowych a także w kombinacjach między sobą, podnoszących walory użytkowe linii PWJOT. Pszczoły o rozwoju od bardzo wczesnego do średnio-wczesnego w zależności od pochodzenia grupy, utrzymujące rodziny silne i bardzo silne. Pszczoły średnio i mało rojliwe, bardzo łagodne, bardzo dobrze wykorzystujące pożytki od wczesnych do późnych.

kaukaska linii Woźnica
Łagodna, dobrze trzyma się plastrów, silnie kituje gniazdo, miód sklepi na mokro, bardzo miodna, do wykorzystania na pożytki zarówno słabe jak i intensywne. Dobrze wykorzystuje pożytek ze spadzi i wrzosu. Doskonała do krzyżówek z pszczołą kraińską. Tworzy rodziny niezbyt duże. Rodziny czystorasowe silnie ograniczają matkę w czerwieniu i często nie osiągają odpowiedniej siły do produkcji miodu towarowego. Nie wymaga zbyt częstych przeglądów, polecana dla pszczelarzy początkujących.LINK DO MATEK


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:50 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
SPORO TEGO ALE TO JUŻ KONIEC CO MAM NA TEMAT TYCH LINI PSZCZÓŁ JAK KOLEDZY MAJA COŚ WIĘCEJ TO DOPISZCIE ADRESY LINKI I MIEJSCA SKĄD JESZCZE MOŻNA ZDOBYĆ MATKI TYCH RAS !!!! :lol: :lol: :pl:


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 21:55 - pn 
MODERATOR
Awatar użytkownika

Rejestracja: 22 września 2007, 18:41 - sob
Posty: 5356
Lokalizacja: Czaszyn /Londyn
Ule na jakich gospodaruję: ,wielkopolski i 435x250
Miejscowość z jakiej piszesz: Czaszyn
Jak mam byc szczery to miałem norweska niewartuje nic a jeszcze dotego jest agresywna wiec poco komus taka pszczola poto zeby tylko ja utzrymac dla sentymentu szkoda zachodu



henry

_________________
https://www.facebook.com/10000202901431 ... zMQagKKAl/
henry


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 31 maja 2010, 22:00 - pn 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
tak dla sentymentu warto i jak zauważyłem varozy jest znacznie mniej u tych diabełków niż u innych fakt są zadliwe i nie polecam ich do pasiek w pobliżu domów i zabudowań ale i tak będę utrzymywał ta pszczole u siebie choćby dla sentymentu !!!!!!!!


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 01 czerwca 2010, 11:36 - wt 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 16 czerwca 2008, 11:35 - pn
Posty: 1851
Lokalizacja: Opolskie
skorpion a kto prowadzi w Polsce ocenę terenową / lub stado zachowawcze rasy włoskiej ?
Podobno tylko w jednym miejscu w Polsce ? Ale nie wiem gdzie ?


Na górę
 Wyświetl profil  
 
 Tytuł:
Post: 01 czerwca 2010, 23:38 - wt 
Awatar użytkownika

Rejestracja: 26 maja 2009, 00:27 - wt
Posty: 513
Lokalizacja: JODLOWA
Ule na jakich gospodaruję: Wielkopolski
witaj w Polsce to nie mam pojęcia gdzie jest trzymana rasa włoska ja jak co roku jeżdżę na wiosnę do wloch pod verone zawiesc znajomych do pracy i od znajomego pszczelarza przywożę matki tak samo z krainka tez od niego przywożę a on gdzieś pod verona zamawia u hodowcy musisz w necie poszperać i na pewno znajdziesz gdzie w Polsce maja ta pszczole !!!!


Na górę
 Wyświetl profil  
 
Wyświetl posty nie starsze niż:  Sortuj wg  
Nowy temat Odpowiedz w temacie  [ Posty: 17 ] 

Strefa czasowa UTC+1godz. [letni]


Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 6 gości


Nie możesz tworzyć nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz dodawać załączników

Przejdź do:  
Technologię dostarcza phpBB® Forum Software © phpBB Group

   baner na stron                



Chcesz zareklamować swoją stronę na naszej skontaktuj sie z Administratorem


"Wszystkie prawa zastrzeżone"©. Zakaz powielania i rozpowszechniania treści oraz zdjęć z forum bez zgody autora i Administracji